31 ఆగ, 2013

301. యుగావర్తః, युगावर्तः, Yugāvartaḥ

ఓం యుగావర్తాయ నమః | ॐ युगावर्ताय नमः | OM Yugāvartāya namaḥ


కాలాత్మనా వర్తయతి కృతాదీని యుగాని యః ।
సయుగావర్త ఇత్యుక్తః విద్వద్భిః పురుషోత్తమః ॥

కాలరూపుడుగా కృతయుగాది యుగములను మరల మరల తిరిగివచ్చునట్టు ప్రవర్తిల్లజేయును గావున ఆ పురుషోత్తముడు యుగావర్తః.



Kālātmanā vartayati kr̥tādīni yugāni yaḥ,
Sayugāvarta ityuktaḥ vidvadbhiḥ puruṣottamaḥ.

कालात्मना वर्तयति कृतादीनि युगानि यः ।
सयुगावर्त इत्युक्तः विद्वद्भिः पुरुषोत्तमः ॥

Since Lord Puruṣottama as the Time, causes the repetition of the four Yugas beginning with Kr̥ta yuga.

युगादिकृद्युगावर्तो नैकमायो महाशनः ।
अदृश्योव्यक्तरूपश्च सहस्रजिदनन्तजित् ॥ ३३ ॥

యుగాదికృద్యుగావర్తో నైకమాయో మహాశనః ।
అదృశ్యోవ్యక్తరూపశ్చ సహస్రజిదనన్తజిత్ ॥ ౩౩ ॥

Yugādikr̥dyugāvarto naikamāyo mahāśanaḥ ।
Adr̥śyovyaktarūpaśca sahasrajidanantajit ॥ 33 ॥

30 ఆగ, 2013

300. యుగాదికృత్, युगादिकृत्, Yugādikr̥t

ఓం యుగాదికృతే నమః | ॐ युगादिकृते नमः | OM Yugādikr̥te namaḥ


యుగాదేః కాలభూతస్య కర్తృత్వాత్స యుగాదికృత్ ।
యుగనామాదిమారమ్భం కరోతీత్యథవా హరిః ॥

యుగాది కాలభేదములుచ చేయువాడు. యుగము యొక్క ఆరంభమును చేయు హరి యుగాదికృత్‍.



Yugādeḥ kālabhūtasya kartr̥tvātsa yugādikr̥t,
Yuganāmādimārambhaṃ karotītyathavā hariḥ.

युगादेः कालभूतस्य कर्तृत्वात्स युगादिकृत् ।
युगनामादिमारम्भं करोतीत्यथवा हरिः ॥

Since Lord Hari is the cause of periods of time like Yuga or since He initiates the beginning of a Yuga, He is Yugādikr̥t.

युगादिकृद्युगावर्तो नैकमायो महाशनः ।
अदृश्योव्यक्तरूपश्च सहस्रजिदनन्तजित् ॥ ३३ ॥

యుగాదికృద్యుగావర్తో నైకమాయో మహాశనః ।
అదృశ్యోవ్యక్తరూపశ్చ సహస్రజిదనన్తజిత్ || ౩౩ ||

Yugādikr̥dyugāvarto naikamāyo mahāśanaḥ ।
Adr̥śyovyaktarūpaśca sahasrajidanantajit ॥ 32 ॥

29 ఆగ, 2013

299. ప్రభుః, प्रभुः, Prabhuḥ

ఓం ప్రభవే నమః | ॐ प्रभवे नमः | OM Prabhave namaḥ


ప్రభుః, प्रभुः, Prabhuḥ

జనార్ధనః ప్రకర్షేణ భవనాత్ప్రభురుచ్యతే మిగులు గొప్పగా ఉండువాడు కావున జనార్ధనుడు ప్రభువు.

:: భగవద్గీత - రాజవిద్యా రాజగుహ్య యోగము ::
యేఽప్యన్యదేవతాభక్తా యజన్తే శ్రద్ధయాన్వితాః ।
తేఽపి మామేవ కౌన్తేయ యజన్త్యవిధి పూర్వకమ్ ॥ 23 ॥
అహం హి సర్వ యజ్ఞానాం భోక్తా చ ప్రభురేవ చ ।
న తు మామమ్భిజానన్తి తత్త్వేనాతశ్చ్యవన్తి తే ॥ 24 ॥


ఓ అర్జునా! ఎవరు ఇతర దేవతలయెడల భక్తిగలవారై శ్రద్ధతోగూడి వారి నారాధించుచున్నారో, వారున్ను నన్నే అవిధిపూర్వకముగ ఆరాధించుచున్న వారగుదురు. ఏలయనగా, సమస్తయజ్ఞములకు భోక్తను, ప్రభువు (యజమానుడు)ను నేనే అయియున్నాను. అట్టి నన్ను - వారు యథార్థముగ తెలిసికొనుటలేదు. ఇందువలన జారిపోవుచున్నారు.

35. ప్రభుః, प्रभुः, Prabhuḥ



Janārdhanaḥ prakarṣeṇa bhavanātprabhurucyate / जनार्धनः प्रकर्षेण भवनात्प्रभुरुच्यते Since Lord Janārdhana flourishes magnificently, He is Prabhuḥ.

Bhagavad Gīta - Chapter 9
Ye’pyanyadevatābhaktā yajante śraddhayānvitāḥ,
Te’pi māmeva kaunteya yajantyavidhi pūrvakam.
(23)
Ahaṃ hi sarva yajñānāṃ bhoktā ca prabhureva ca,
Na tu māmambhijānanti tattvenātaścyavanti te.
(24)

Even those who, being devoted to other deities and endowed with faith, worship (them), they also, O son of Kuntī, worship Me alone (though) following the wrong method. I indeed am the enjoyer as also the Lord of all sacrifices; but they do not know Me in reality. Therefore they fall.

35. ప్రభుః, प्रभुः, Prabhuḥ

भूतभव्यभवन्नाथः पवनः पावनोऽनलः ।
कामहा कामकृत्कान्तः कामः कामप्रदः प्रभुः ॥ ३२ ॥

భూతభవ్యభవన్నాథః పవనః పావనోఽనలః ।
కామహా కామకృత్కాన్తః కామః కామప్రదః ప్రభుః ॥ ౩౨ ॥

Bhūtabhavyabhavannāthaḥ pavanaḥ pāvano’nalaḥ ।
Kāmahā kāmakr̥tkāntaḥ kāmaḥ kāmapradaḥ prabhuḥ ॥ 32 ॥

28 ఆగ, 2013

298. కామప్రదః, कामप्रदः, Kāmapradaḥ

ఓం కామప్రదాయ నమః | ॐ कामप्रदाय नमः | OM Kāmapradāya namaḥ


కామప్రదః, कामप्रदः, Kāmapradaḥ

విష్ణుః కామాన్ స్వభక్తేభ్యః ప్రకర్షేణ దదాతి యః ।
స ఏవ కామప్రద ఇత్యుచ్యతే విబుధోత్తమైః ॥

తన భక్తుల కొరకు కామిత ఫలములను మిక్కిలిగా ఇచ్చునుగావున విష్ణువు కామప్రదుడు.

:: పోతన భాగవతము - దశమ స్కంధము, పూర్వభాగము ::
ఆ. చరణసేవకులకు సంసారభయమును, బాపి శ్రీకరంబు పట్టు గలిగి
     కామప్రదాయి యైన కరసరోజంబు మా, మస్తకముల నునిచి మనుపు మీశ! (1041)

నీ పాదాలను కొలిచేవారికి సంసారంవల్ల కలిగే భయాన్ని తొలగించేదీ, లక్ష్మీదేవి హస్తాన్ని గ్రహించేదీ, అభీష్టములు అందించేది అయిన నీ కరకమలాన్ని మా శిరములపై ఉంచి మమ్ము బ్రదికించు స్వామీ!



Viṣṇuḥ kāmān svabhaktebhyaḥ prakarṣeṇa dadāti yaḥ,
Sa eva kāmaprada ityucyate vibudhottamaiḥ.

विष्णुः कामान् स्वभक्तेभ्यः प्रकर्षेण ददाति यः ।
स एव कामप्रद इत्युच्यते विबुधोत्तमैः ॥

Since Lord Viṣṇu bestows in plentiful what His devotees desire, He is called Kāmapradaḥ.

भूतभव्यभवन्नाथः पवनः पावनोऽनलः ।
कामहा कामकृत्कान्तः कामः कामप्रदः प्रभुः ॥ ३२ ॥

భూతభవ్యభవన్నాథః పవనః పావనోఽనలః ।
కామహా కామకృత్కాన్తః కామః కామప్రదః ప్రభుః ॥ ౩౨ ॥

Bhūtabhavyabhavannāthaḥ pavanaḥ pāvano’nalaḥ ।
Kāmahā kāmakr̥tkāntaḥ kāmaḥ kāmapradaḥ prabhuḥ ॥ 32 ॥

27 ఆగ, 2013

297. కామః, कामः, Kāmaḥ

ఓం కామాయ నమః | ॐ कामाय नमः | OM Kāmāya namaḥ


కామః, कामः, Kāmaḥ

కామః కమ్యోఽర్థకాంక్షిభిః పురుషార్థములను అభికాంక్షించువారిచే ఫలదానమునకై కోరబడెడివాడు కావున విష్ణువు కామః.

:: పోతన భాగవతము, అష్టమ స్కంధము, గజేంద్ర మోక్షము ::
సీ. వరధర్మకామార్థ వర్జితకాములై విబుధులెవ్వని సేవించి యిష్ట
గతిఁ బొందుదురు? చేరి కాంక్షించువారి కవ్యయ దేహ మిచ్చు నెవ్వాఁడు కరుణ?
ముక్తాత్ములెవ్వని మునుకొని చింతించు? రానందవార్ధి మగ్నాంతరంగు
లేకాంతు లెవ్వని నేమియుఁ గోరక భద్రచరిత్రంబుఁ బాడుచుందు?
తే. రా మహేశు నాద్యు నవ్యక్తు నధ్యాత్మ, యోగగమ్యుఁ బూర్ణు నున్నతాత్ము
బ్రహ్మమైన వానిఁ బరుని నతీంద్రియు, నీశు స్థూలు సూక్ష్ము నే భజింతు. (83)

భగవంతుడు ధర్మంపైనా, కామంపైనా, ధనం పైనా ఆశలు విడిచిన పండితుల పూజలందుకొని వారు కోరుకున్న ఉత్తమ వరాలు అనుగ్రహిస్తాడు. దరిజేరి కోరిన వారికి దయతో నాశనంలేని శరీరాన్ని ప్రసాదిస్తాడు. ముక్తులైన వారు ఆనంద సముద్రంలో మునిగిన మనస్సులతో ఆయనను అనునిత్యమూ ఆరాధిస్తారు. పరమార్థాన్ని చింతించేవారు ఏకాంతంగా ఆయన పవిత్రమైన చరిత్రను పాడుతుంటారు. అతడు అందరికంటే ఆద్యుడైనవాడు. కంటికి కానరానివాడు. అధ్యాత్మ యోగంవల్ల మాత్రమే చేరదగినవాడు. పరిపూర్ణుడు, మహాత్ముడు, బ్రహ్మస్వరూపుడు, శ్రేష్ఠమైనవాడు, ఇంద్రియాలకు అతీతమైనవాడు, స్థూలస్వరూపుడు, సూక్ష్మ స్వరూపుడు, అటువంటి మహాత్ముణ్ణి నేను సేవిస్తాను.



Kāmaḥ kamyo’rthakāṃkṣibhiḥ / कामः कम्योऽर्थकांक्षिभिः Since He is sought after by those who desire to attain the four supreme values of life, He is Kāmaḥ.

Śrīmad Bhāgavata - Canto 8, Chapter 3
Yaṃ dharmakāmārthavimuktikāmā bhajanta iṣṭāṃ gatimāpnuvanti,
Kiṃ cāśiṣo rāpyapi dehamavyayaṃ karotu me’dabhradayo vimokṣaṇām. (19)

:: श्रीमद्भागवत अष्टमस्कन्धे तृतीयोऽध्यायः ::
यं धर्मकामार्थविमुक्तिकामा भजन्त इष्टां गतिमाप्नुवन्ति ।
किं चाशिषो राप्यपि देहमव्ययं करोतु मेऽदभ्रदयो विमोक्षणाम् ॥ १९ ॥


Worshiping Him, those who are interested in the four principles of religion, economic development, sense gratification and liberation - obtain from Him what they desire. What then is to be said of other benedictions? Indeed, sometimes the Lord gives a spiritual body to such ambitious worshipers. May that Supreme God, who is unlimitedly merciful, bestow upon me the benediction of liberation from this present danger and from the materialistic way of life.

भूतभव्यभवन्नाथः पवनः पावनोऽनलः ।
कामहा कामकृत्कान्तः कामः कामप्रदः प्रभुः ॥ ३२ ॥

భూతభవ్యభవన్నాథః పవనః పావనోఽనలః ।
కామహా కామకృత్కాన్తః కామః కామప్రదః ప్రభుః ॥ ౩౨ ॥

Bhūtabhavyabhavannāthaḥ pavanaḥ pāvano’nalaḥ ।
Kāmahā kāmakr̥tkāntaḥ kāmaḥ kāmapradaḥ prabhuḥ ॥ 32 ॥

26 ఆగ, 2013

296. కాంతః, कान्तः, Kāntaḥ

ఓం కాంతాయ నమః | ॐ कान्ताय नमः | OM Kāntāya namaḥ


కాంతః, कान्तः, Kāntaḥ

అభిరూపతమః కాన్తః అభిరూపతముడు అనగా మిక్కిలి సుందరుడు కావున విష్ణువు కాన్తః అని చెప్పబడును.



Abhirūpatamaḥ kāntaḥ / अभिरूपतमः कान्तः Extremely handsome, brilliant in appearance hence Lord Viṣṇu is Kāntaḥ.

Śrīmad Bhāgavata - Canto 10, Chapter 29
Niśamya gītāṃ tdanaṅgavardhanaṃ vrajastriyaḥ kr̥ṣṇagr̥hītamānasāḥ,
Ājagmuranyonyamalakṣitodyamāḥ sa yatra kānto javalolakuṇḍalāḥ. (4)

:: श्रीमद्भागवते दशमस्कन्धे पूर्वार्धे एकोनत्रिंशोऽध्यायः ::
निशम्य गीतां त्दनङ्गवर्धनं व्रजस्त्रियः कृष्णगृहीतमानसाः ।
आजग्मुरन्योन्यमलक्षितोद्यमाः स यत्र कान्तो जवलोलकुण्डलाः ॥ ४ ॥

When the young women of Vṛndāvana heard Kṛṣṇa's flute song, which arouses romantic feelings, their minds were captivated by the Lord. They went to where their extremely handsome lover waited, each unknown to the others, moving so quickly that their earrings swung back and forth.

भूतभव्यभवन्नाथः पवनः पावनोऽनलः ।
कामहा कामकृत्कान्तः कामः कामप्रदः प्रभुः ॥ ३२ ॥

భూతభవ్యభవన్నాథః పవనః పావనోఽనలః ।
కామహా కామకృత్కాన్తః కామః కామప్రదః ప్రభుః ॥ ౩౨ ॥

Bhūtabhavyabhavannāthaḥ pavanaḥ pāvano’nalaḥ ।
Kāmahā kāmakr̥tkāntaḥ kāmaḥ kāmapradaḥ prabhuḥ ॥ 32 ॥

25 ఆగ, 2013

295. కామకృత, कामकृत, Kāmakr̥t

ఓం కామకృతే నమః | ॐ कामकृते नमः | OM Kāmakr̥te namaḥ


కామకృత, कामकृत, Kāmakr̥t

యః కామాన్ సాత్త్వికానాం వా కరోతీతి జనార్దనః ।
ప్రద్యుమ్నజనకత్వాద్వా కామకృత్ప్రోచ్యతే బుధైః ॥

సత్త్వగుణప్రధానులగు భక్తుల కామ ఫలములను పూర్ణములనుగా చేయును. లేదా కామం ప్రద్యుమ్నం కరోతి జనయతి కామః అనగా ప్రద్యుమ్నుడు; అతనిని జన్మింపజేసెను. కృష్ణుని కుమారుడు ప్రద్యుమ్నుడు.

:: పోతన భాగవతము - దశమ స్కంధము, ఉత్తరభాగము ::
ఉ. తామరసాక్షునంశమున దర్పకుఁ డీశ్వరు కంటిమంటలం
     దా మును దగ్ధుఁడై పిదపఁ దత్పరమేశుని దేహలబ్ధికై
     వేమఱ నిష్ఠఁ జేసి హరివీర్యమునం బ్రభవించె రుక్మిణీ
     కామిని గర్భమం దసురఖండను మాఱట మూర్తియో యనన్‍. (3)
వ. అంత నా డింభకుండు ప్రద్యుమ్నుండన పేర విఖ్యాతుండయ్యె... (4)

విష్ణుదేవుని కుమారుడైన మన్మథుడు పూర్వం పరమేశ్వరుని కంటిమంటలలో కాలిబూడిద అయిపోయిన తర్వాత ఈశ్వరుణ్ణి తన దేహంకోసం ప్రార్థించి రుక్మిణీకృష్ణులకు విష్ణుమూర్తి అపరావతారమో అనేటట్లు ఉద్భవించాడు. ఆ బాలుడు ప్రద్యుమ్నుడు అనే పేరుతో ప్రఖ్యాతి చెందాడు.



Yaḥ kāmān sāttvikānāṃ vā karotīti janārdanaḥ,
Pradyumnajanakatvādvā kāmakr̥tprocyate budhaiḥ.

यः कामान् सात्त्विकानां वा करोतीति जनार्दनः ।
प्रद्युम्नजनकत्वाद्वा कामकृत्प्रोच्यते बुधैः ॥

One who fulfills the desires of pure minded devotees. Or One who is the father of Kāma i.e., Pradyumna.

Śrīmad Bhāgavata - Canto 10, Chapter 55
Kāmastu vāsudevāṃśo dagdhaḥ prāgrudramanyunā,
Dehopapattaye bhūyastameva pratyapadyata. (1)
Sa eva jāto vaidarbhyāṃ kr̥ṣṇavīryasamudbhavaḥ,
Pradyumna iti vikhyātaḥ sarvato’navamaḥ pituḥ. (2)

:: श्रीमद्भागवते दशमस्कन्धे उत्तरार्धे पञ्चपञ्चाशत्तमोऽध्यायः ::
कामस्तु वासुदेवांशो दग्धः प्राग्रुद्रमन्युना ।
देहोपपत्तये भूयस्तमेव प्रत्यपद्यत ॥ १ ॥
स एव जातो वैदर्भ्यां कृष्णवीर्यसमुद्भवः ।
प्रद्युम्न इति विख्यातः सर्वतोऽनवमः पितुः ॥ २ ॥

Kāmadeva i.e., Cupid, an expansion of Vāsudeva, had previously been burned to ashes by Rudra's anger. Now, to obtain a new body, he merged back into the body of Lord Vāsudeva. He took birth in the womb of Vaidarbhī (Rukmiṇi) from the seed of Lord Kṛṣṇa and received the name Pradyumna. In no respect was He inferior to His father.

भूतभव्यभवन्नाथः पवनः पावनोऽनलः ।
कामहा कामकृत्कान्तः कामः कामप्रदः प्रभुः ॥ ३२ ॥

భూతభవ్యభవన్నాథః పవనః పావనోఽనలః ।
కామహా కామకృత్కాన్తః కామః కామప్రదః ప్రభుః ॥ ౩౨ ॥

Bhūtabhavyabhavannāthaḥ pavanaḥ pāvano’nalaḥ ।
Kāmahā kāmakr̥tkāntaḥ kāmaḥ kāmapradaḥ prabhuḥ ॥ 32 ॥

24 ఆగ, 2013

294. కామహా, कामहा, Kāmahā

ఓం కామఘ్నే నమః | ॐ कामघ्ने नमः | OM Kāmaghne namaḥ


కామాన్ హంతి ముముక్షూణాం భక్తానాం చైవ హింసినామ్ ।
యస్స విష్ణుః కామహేతి ప్రోచ్యతే విబుధోత్తమైః ॥

మోక్షార్థులగు భక్తుల కామమును పోగొట్టును. పరహింసకుల కామఫలములను నశింపజేయును కావున కామహా!



Kāmān haṃti mumukṣūṇāṃ bhaktānāṃ caiva hiṃsinām,
Yassa viṣṇuḥ kāmaheti procyate vibudhottamaiḥ.

कामान् हंति मुमुक्षूणां भक्तानां चैव हिंसिनाम् ।
यस्स विष्णुः कामहेति प्रोच्यते विबुधोत्तमैः ॥

One who destroys the desire-nature in seekers of liberation and also the One who destroys the results that satisfy the desires of evil-doers.

भूतभव्यभवन्नाथः पवनः पावनोऽनलः ।
कामहा कामकृत्कान्तः कामः कामप्रदः प्रभुः ॥ ३२ ॥

భూతభవ్యభవన్నాథః పవనః పావనోఽనలః ।
కామహా కామకృత్కాన్తః కామః కామప్రదః ప్రభుః ॥ ౩౨ ॥

Bhūtabhavyabhavannāthaḥ pavanaḥ pāvano’nalaḥ ।
Kāmahā kāmakr̥tkāntaḥ kāmaḥ kāmapradaḥ prabhuḥ ॥ 32 ॥

23 ఆగ, 2013

293. అనలః, अनलः, Analaḥ

ఓం అనలాయ నమః | ॐ अनलाय नमः | OM Analāya namaḥ


అనలః, अनलः, Analaḥ

జీవాత్మత్వేన యో విష్ణురనాన్ లాతి హ్యసూనితి ।
సోఽనలః ప్రోచ్యతే యద్వాణలతేర్గంధవాచినః ॥

ప్రాణ తత్త్వములకు 'అనాః' అని వ్యవహారము. అట్టి 'అనము'లను తన స్వరూప తత్త్వమునుగా గ్రహించును అనగా పంచ ప్రాణములును, పంచ ఉప ప్రాణములును జీవరూపుడగు పరమాత్ముడే (ప్రాణ, అపాన, వ్యాన, దాన సమానములునూ మరియూ నాగ, కూర్మ, కృకర, దేవదత్త, ధనంజయములు).

లేదా న నలతి వాసన కలిగియుండడు. వాసనను గ్రహించడు.

లేదా న అలం పర్యాప్తం అస్య విద్యతే ఈతనికి సరిపోవునది ఏదియు లేదు అని కూడా చెప్పవచ్చును. 




Jīvātmatvena yo viṣṇuranān lāti hyasūniti,
So’nalaḥ procyate yadvāṇalatergaṃdhavācinaḥ.

जीवात्मत्वेन यो विष्णुरनान् लाति ह्यसूनिति ।
सोऽनलः प्रोच्यते यद्वाणलतेर्गंधवाचिनः ॥

He receives the prāṇās or life forces into Himself being the self (jīva). In other words, the jīvātma is called Anala because it recognizes Ana or prāṇa as Himself.

Or as the Anala comes from the root 'Nal', it denotes smell. So it can also be interpreted as Paramātma is without smell, Anala. Or as the Paramātma is with without 'Alam' i.e., end, He is Anala.

भूतभव्यभवन्नाथः पवनः पावनोऽनलः
कामहा कामकृत्कान्तः कामः कामप्रदः प्रभुः ॥ ३२ ॥

భూతభవ్యభవన్నాథః పవనః పావనోఽనలః
కామహా కామకృత్కాన్తః కామః కామప్రదః ప్రభుః ॥ ౩౨ ॥

Bhūtabhavyabhavannāthaḥ pavanaḥ pāvano’nalaḥ
Kāmahā kāmakr̥tkāntaḥ kāmaḥ kāmapradaḥ prabhuḥ ॥ 32 ॥

22 ఆగ, 2013

292. పావనః, पावनः, Pāvanaḥ

ఓం పావనాయ నమః | ॐ पावनाय नमः | OM Pāvanāya namaḥ


పావనః, पावनः, Pāvanaḥ

భీషాఽస్మాద్వాత ఇతి శ్రుత్యుక్తేః పావయతీశ్వరః ।
యస్మాత్తస్మాత్పావన ఇత్యుచ్యతే విబుధోత్తమైః ॥

వీచునట్లు చేయును. వాయువు వీచునట్లు ప్రేరేపించువాడును విష్ణువే.

:: తైత్తీరీయోపనిషత్ - ఆనందవల్లి (బ్రహ్మానందవల్లి) ద్వితీయాధ్యాయః - అష్టమోఽనువాకః ::
భీషాఽస్మాద్వాతః పవతే । భీషోదేతి సూర్యః । భీషాఽస్మాదగ్నిశ్చేన్ద్రశ్చ । మృత్యుర్ధావతి పఞ్చమ ఇతి । ... (1)

వాయువు పరబ్రహ్మము భయము చేత వీచుచున్నది. సూర్యుడు సైతమూ పరబ్రహ్మము భయము వలన ఉదయించుచున్నాడు. పరబ్రహ్మము వలన భయముచేత అగ్నియు, ఇంద్రుడు, అయిదవవాడగు యముడును ప్రవర్తించుచున్నారు.



Bhīṣā’smādvāta iti śrutyukteḥ pāvayatīśvaraḥ,
Yasmāttasmātpāvana ityucyate vibudhottamaiḥ.

भीषाऽस्माद्वात इति श्रुत्युक्तेः पावयतीश्वरः ।
यस्मात्तस्मात्पावन इत्युच्यते विबुधोत्तमैः ॥

One who causes movement. Viṣṇu is the very reason why wind blows.

Taittīrīya Upaniṣad - Ānandavalli (Brahmānandavalli) Section II - Chapter VIII
Bhīṣā’smādvātaḥ pavate , bhīṣodeti sūryaḥ , bhīṣā’smādagniścendraśca , mr̥tyurdhāvati pañcama iti , ... (1)

:: तैत्तीरीयोपनिषत् - आनंदवल्लि (ब्रह्मानंदवल्लि) द्वितीयाध्यायः - अष्टमोऽनुवाकः ::
भीषाऽस्माद्वातः पवते । भीषोदेति सूर्यः । भीषाऽस्मादग्निश्चेन्द्रश्च । मृत्युर्धावति पञ्चम इति । ... (१)

From Its (parabrahma) fear, the wind blows; from fear rises the sun, from the fear of It again Indra, Fire and the fifth i.e., death, proceed (to their respective duties).

भूतभव्यभवन्नाथः पवनः पावनोऽनलः ।
कामहा कामकृत्कान्तः कामः कामप्रदः प्रभुः ॥ ३२ ॥

భూతభవ్యభవన్నాథః పవనః పావనోఽనలః ।
కామహా కామకృత్కాన్తః కామః కామప్రదః ప్రభుః ॥ ౩౨ ॥

Bhūtabhavyabhavannāthaḥ pavanaḥ pāvano’nalaḥ ।
Kāmahā kāmakr̥tkāntaḥ kāmaḥ kāmapradaḥ prabhuḥ ॥ 32 ॥

21 ఆగ, 2013

291. పవనః, पवनः, Pavanaḥ

ఓం పవనాయ నమః | ॐ पवनाय नमः | OM Pavanāya namaḥ


పవనః, पवनः, Pavanaḥ

పవనః పవతామస్మిత్యుక్తేర్గీతాసు యోహరిః ।
భగవాన్ పవతే యస్మాత్తస్మాత్స పవనః స్మృతః ॥

'పవిత్రతను కలిగించువానిలో వాయువు నేనే' అని భగవద్గీతయందు భగవద్‍వచనము. పవిత్రతను కలిగించువాడు. వాయు రూపుడు.

:: శ్రీమద్భగవద్గీత - విభూతి యోగము ::
పవనః పవతామస్మి రామశ్శస్త్రభృతామహమ్ ।
ఝుషాణాం మకరశ్చాస్మి స్రోతసామస్మి జాహ్నవీ ॥ 31 ॥

నేను పవిత్రమొనర్చువారిలో వాయువును, ఆయుధమును ధరించినవారిలో శ్రీరామచంద్రుడను, చేపలలో మకరమును, నదులలో గంగానదిని అయియున్నాను.



Pavanaḥ pavatāmasmityuktergītāsu yohariḥ,
Bhagavān pavate yasmāttasmātsa pavanaḥ smr̥taḥ.

पवनः पवतामस्मित्युक्तेर्गीतासु योहरिः ।
भगवान् पवते यस्मात्तस्मात्स पवनः स्मृतः ॥


Makes blow as the wind. One who is the purifier. Says the Gīta.

Śrīmad Bhagavad Gīta - Chapter 10
Pavanaḥ pavatāmasmi rāmaśśastrabhr̥tāmaham,
Jhuṣāṇāṃ makaraścāsmi srotasāmasmi jāhnavī. (31)

:: श्रीमद्भगवद्गीत - विभूति योगमु ::
पवनः पवतामस्मि रामश्शस्त्रभृतामहम् ।
झुषाणां मकरश्चास्मि स्रोतसामस्मि जाह्नवी ॥ ३१ ॥

Of the purifiers I am air; among the wielders of weapons I am Rāma. Among fishes too, I am the shark; I am Gangā among rivers.

भूतभव्यभवन्नाथः पवनः पावनोऽनलः ।
कामहा कामकृत्कान्तः कामः कामप्रदः प्रभुः ॥ ३२ ॥

భూతభవ్యభవన్నాథః పవనః పావనోఽనలః ।
కామహా కామకృత్కాన్తః కామః కామప్రదః ప్రభుః ॥ ౩౨ ॥

Bhūtabhavyabhavannāthaḥ pavanaḥ pāvano’nalaḥ ।
Kāmahā kāmakr̥tkāntaḥ kāmaḥ kāmapradaḥ prabhuḥ ॥ 32 ॥

20 ఆగ, 2013

290. భూతభవ్య భవన్నాథః, भूतभव्य भवन्नाथः, Bhūtabhavya bhavannāthaḥ

ఓం భూతభవ్య భవన్నాథాయ నమః | ॐ भूतभव्य भवन्नाथाय नमः | OM Bhūtabhavya bhavannāthāya namaḥ


యో భూతభవ్యభవతాం భూతానాం నాథ ఈశ్వరః ।
తైర్యాచ్యతే తాంస్తపతి తేషామీష్టేచ శాస్తివా ।
భూతభవ్యన్నాథ ఇతి స ప్రోచ్యతే బుధైః ॥

గడచిన, గడువనున్న, గడచుచున్న కాలములందలి ప్రాణులకు రక్షచేయ శక్తుడు. ఈ మూడు విధములగు ప్రాణులచే ప్రార్థించ బడువాడు. వారిని ఉపతపింప అనగా స్వస్వకర్మానుసారము బాధించ సమర్థుడు. ఆ ప్రాణులను శాసించు అనగా స్వస్వప్రవృత్తులయందు ప్రవర్తిల్లునట్లు చేయువాడు..



Yo bhūtabhavyabhavatāṃ bhūtānāṃ nātha īśvaraḥ,
Tairyācyate tāṃstapati teṣāmīṣṭeca śāstivā,
Bhūtabhavyannātha iti sa procyate budhaiḥ.

यो भूतभव्यभवतां भूतानां नाथ ईश्वरः ।
तैर्याच्यते तांस्तपति तेषामीष्टेच शास्तिवा ।
भूतभव्यन्नाथ इति स प्रोच्यते बुधैः ॥

One who is the master for all the beings of the past, future and present. He is the object of their prayers. He subjects them to ordeals as per their past deeds and He is their master. Or He is the one who exercises discipline, control etc., over them.

Śrīmad Bhāgavata - Canto 10, Chapter 46
Dr̥ṣṭaṃ śrutaṃ bhūtabhavadbhaviṣyat
     Sthāsnuścariṣṇurmahadalpakaṃ ca,
Vinācyutādvastu tarāṃ na vācyaṃ
     Sa eva sarvaṃ paramātmbhūtaḥ. (43)

:: श्रीमद्भागवते दशमस्कन्धे पूर्वार्धे षट्चत्वारिंशोऽध्यायः ::
दृष्टं श्रुतं भूतभवद्भविष्यत्‌
     स्थास्नुश्चरिष्णुर्महदल्पकं च।
विनाच्युताद्वस्तु तरां न वाच्यं
     स एव सर्वं परमात्म्भूतः ॥ ४३ ॥

Nothing can be said to exist independent of Lord Acyuta - nothing heard or seen, nothing in the past, present or future, nothing moving or unmoving, great or small. He indeed is everything, for He is the Supreme Soul.

भूतभव्यभवन्नाथः पवनः पावनोऽनलः ।
कामहा कामकृत्कान्तः कामः कामप्रदः प्रभुः ॥ ३२ ॥

భూతభవ్యభవన్నాథః పవనః పావనోఽనలః ।
కామహా కామకృత్కాన్తః కామః కామప్రదః ప్రభుః ॥ ౩౨ ॥

Bhūtabhavyabhavannāthaḥ pavanaḥ pāvano’nalaḥ ।
Kāmahā kāmakr̥tkāntaḥ kāmaḥ kāmapradaḥ prabhuḥ ॥ 32 ॥

19 ఆగ, 2013

289. సత్య ధర్మపరాక్రమః, सत्य धर्मपराक्रमः, Satya dharmaparākramaḥ

ఓం సత్య ధర్మపరాక్రమాయ నమః | ॐ सत्य धर्मपराक्रमाय नमः | OM Satya dharmaparākramāya namaḥ


సత్య ధర్మపరాక్రమః, सत्य धर्मपराक्रमः, Satya dharmaparākramaḥ

యస్య సత్యా అవితథా ధర్మా జ్ఞానాదయోగుణాః ।
పరాక్రమశ్చ యస్య స సత్యధర్మపరాక్రమః ॥

సత్యములు, నిష్ఫలములు కాని ధర్మములును అనగా జ్ఞానాదిగుణములును, సత్యమగు పరాక్రమమును ఎవనికి కలవో అట్టివాడు సత్య ధర్మపరాక్రమః.

:: శ్రీమద్రామాయణము – అరణ్యకాండము, సర్గ 37 ::
రామో విగ్రహవాన్ ధర్మః సాధుః సత్య పరాక్రమః ।
రాజా సర్వస్య లోకస్య దేవానాం మఘవానివ ॥ 13 ॥

శ్రీరాముడు ధర్మస్వరూపుడు, సాధు మూర్తి, నిరుపమాన పరాక్రమశాలి. దేవతలకు ఇంద్రునివలె అతడు సమస్తలోకములకును ప్రభువు.



Yasya satyā avitathā dharmā jñānādayoguṇāḥ,
Parākramaśca yasya sa satyadharmaparākramaḥ.

यस्य सत्या अवितथा धर्मा ज्ञानादयोगुणाः ।
पराक्रमश्च यस्य स सत्यधर्मपराक्रमः ॥

He whose dharmās i.e., principles based on righteousness, jñāna i.e., knowledge and other qualities and parākrama or valour are true, unfalsified is Satya dharmaparākramaḥ.

Śrīmad Rāmāyaṇa - Book 3, Canto 37
Rāmo vigrahavān dharamaḥ sādhuḥ satya parākramaḥ,
Rājā sarvasya lokasya devānāṃ maghavāniva. (13)

:: श्रीमद्रामायण - अरण्य कांड, सर्ग ३७ ::
रामो विग्रहवान् धरमः साधुः सत्य पराक्रमः ।
राजा सर्वस्य लोकस्य देवानां मघवानिव ॥ १३ ॥

Ráma is virtue's self in human mould; He is kind and of unfailing valor. He is sovereign of the world just as Indra rules upon gods.

अमृतांशूद्भवो भानुः शशबिन्दुस्सुरेश्वरः ।
औषधं जगतस्सेतु स्सत्यधर्मपराक्रमः ॥ ३१ ॥

అమృతాంశూద్భవో భానుః శశబిన్దుస్సురేశ్వరః ।
ఔషధం జగతస్సేతు స్సత్యధర్మపరాక్రమః ॥ ౩౧ ॥

Amr̥tāṃśūdbhavo bhānuḥ śaśabindussureśvaraḥ ।
Auṣadhaṃ jagatassetu ssatyadharmaparākramaḥ ॥ 31 ॥

18 ఆగ, 2013

288. జగతః సేతుః, जगतः सेतुः, Jagataḥ setuḥ

ఓం జగతః సేతవే నమః | ॐ जगतः सेतवे नमः | OM Jagataḥ setave namaḥ


జగతః సేతుః, जगतः सेतुः, Jagataḥ setuḥ

సముత్తరణ హేతుర్వాజ్జగతోఽబు నిధేర్హరేః ।
వర్ణాశ్రమాద్యసంభేదహేతుత్వాద్వేతి సేతుతా ॥

జగత్తునకు సేతువు లేదా వంతెన. సంసారము దాటుటకు హేతు భూతుడు. బ్రాహ్మణాది వర్ణ ధర్మములును బ్రహ్మచర్యాద్యాశ్రమ ధర్మములును మరి ఇతరములగు ధర్మములును తమ యందలి పరస్పర భేధములను వదలక పరస్పరము మిశ్రితములు కాక ఉండునట్లు అడ్డు కట్టగ నిలిచి రక్షచేయువాడు.

వ. మనువు లి ట్లనిరి
క. దుర్ణయుని దైత్యుఁ బొరిగొని, వర్ణాశ్రమ ధర్మ సేతు వర్గము మరలం
    బూర్ణముఁ జేసితి వేమని, వర్ణింతుము కొలిచి బ్రదుకువారము దేవా! (322)

(నృసింహస్వామితో) మనువులు ఇలా మనవి చేశారు. దేవా! వర్ణాశ్రమ ధర్మాలు ఈ దానవుని వల్ల ధ్వంసమైనాయి. ఆ దుష్టుని సంహరించి ధర్మసంస్థాపన చేశావు. నిన్ను ఏమని నుతించ గలము? నిన్ను ఆరాధించటమే మాకు జీవనాధారము ప్రభూ!



Samuttaraṇa heturvājjagato’bu nidherhareḥ,
Varṇāśramādyasaṃbhedahetutvādveti setutā.

समुत्तरण हेतुर्वाज्जगतोऽबु निधेर्हरेः ।
वर्णाश्रमाद्यसंभेदहेतुत्वाद्वेति सेतुता ॥

One who is means of crossing samsāra or worldly existence. Or by reason of His emancipation of the world and by His non-destruction of differences of varnās & āśramās and being like a setu or embankment preserving them - He is Jagataḥ setuḥ.

Śrīmad Bhāgavata - Canto 10, Chapter 58
Yatpādapaṅkajarajaḥ śirasā bibharti
      Śrr̥īrabyajaḥ sagiriśaḥ saha lokapālaiḥ
Līlātanuḥ svakr̥tasetuparīpsayā yaḥ
      Kāle’dadhatsa bhagavānmama kena tuśyet. (37)

:: श्रीमद्भागवते दशम स्कन्धे, उत्तरार्धे, अष्टपञ्चाशत्तमोऽध्यायः ::
यत्पादपङ्कजरजः शिरसा बिभर्ति
     श्रृईरब्यजः सगिरिशः सह लोकपालैः ।
लीलातनुः स्वकृतसेतुपरीप्सया यः
     कालेऽदधत्स भगवान्मम केन तुश्येत् ॥ ३७ ॥

Goddess Lakṣmī, Lord Brahma, Lord Śiva and the rulers of the various planets place the dust of His lotus feet on their heads and to protect the codes of religion, which He has created, He assumes pastime incarnations at various times. How may that Supreme God become pleased with me?

अमृतांशूद्भवो भानुः शशबिन्दुस्सुरेश्वरः ।
औषधं जगतस्सेतु स्सत्यधर्मपराक्रमः ॥ ३१ ॥

అమృతాంశూద్భవో భానుః శశబిన్దుస్సురేశ్వరః ।
ఔషధం జగతస్సేతు స్సత్యధర్మపరాక్రమః ॥ ౩౧ ॥

Amr̥tāṃśūdbhavo bhānuḥ śaśabindussureśvaraḥ ।
Auṣadhaṃ jagatassetu ssatyadharmaparākramaḥ ॥ 31 ॥

17 ఆగ, 2013

287. ఔషధమ్‌, औषधम्‌, Auṣadham

ఓం ఔషధాయ నమః | ॐ औषधाय नमः | OM Auṣadhāya namaḥ


ఔషధమ్‌, औषधम्‌, Auṣadham

హర్తృ సంసార రోగస్య బ్రహ్మౌషధమితీర్యతే సంసారమను రోగవిషయమున విష్ణువు ఔషధము వంటి వాడు కావున బ్రహ్మము ఔషధమనబడును.

:: శ్రీమద్భగవద్గీత - రాజవిద్యా రాజగుహ్య యోగము ::
అహం క్రతురహం యజ్ఞః స్వధామహమౌషధమ్ ।
మన్త్రోఽహమహమేవాజ్యమహమగ్నిరహం హుతమ్ ॥ 16 ॥

అగ్నిషోమాదిరూప క్రతువు నేనే, యజ్ఞము నేనే, పితృదేవతలకిచ్చు అన్నము నేనే, ఔషధము నేనే, మంత్రము నేనే, హవిస్సు నేనే, అగ్ని నేనే, హోమకర్మమున్ను నేనే, అయియున్నాను.



Hartr̥ saṃsāra rogasya brahmauṣadhamitīryate / हर्तृ संसार रोगस्य ब्रह्मौषधमितीर्यते As He is the medicine for the ailment of Samsāra or world existence, He is called Auṣadham.

Śrīmad Bhagavad Gīta - Chapter 9
Ahaṃ kraturahaṃ yajñaḥ svadhāmahamauṣadham,
Mantro’hamahamevājyamahamagnirahaṃ hutam. (16)

:: श्रीमद्भगवद्गीत - राजविद्या राजगुह्य योग ::
अहं क्रतुरहं यज्ञः स्वधामहमौषधम् ।
मन्त्रोऽहमहमेवाज्यमहमग्निरहं हुतम् ॥ १६ ॥

I am the kratu, I am the yajña, I am the svadhā, I am the auṣadha, I am the Mantra, I Myself am the ājya, I am the fire and I am the act of offering.

अमृतांशूद्भवो भानुः शशबिन्दुस्सुरेश्वरः ।
औषधं जगतस्सेतु स्सत्यधर्मपराक्रमः ॥ ३१ ॥

అమృతాంశూద్భవో భానుః శశబిన్దుస్సురేశ్వరః ।
ఔషధం జగతస్సేతు స్సత్యధర్మపరాక్రమః ॥ ౩౧ ॥

Amr̥tāṃśūdbhavo bhānuḥ śaśabindussureśvaraḥ ।
Auṣadhaṃ jagatassetu ssatyadharmaparākramaḥ ॥ 31 ॥

16 ఆగ, 2013

286. సురేశ్వరః, सुरेश्वरः, Sureśvaraḥ

ఓం సురేశ్వరాయ నమః | ॐ सुरेश्वराय नमः | OM Sureśvarāya namaḥ


సురేశ్వరః, सुरेश्वरः, Sureśvaraḥ

హరిః శోభనదాతౄణాం దేవానామపి చేశ్వరః ।
సురాణామీశ్వరత్వాత్స సురేశ్వర ఇతీర్యతే ॥

శోభనమగు దానిని ఇచ్చువారు అను వ్యుత్పత్తిచే అట్టి యోగ్యత గలవారు ఎవ్వరయినను సురాః అనబడుదురు. అట్టి బ్రహ్మాదులకును ఈశ్వరత్వమును ఇచ్చు ఈశ్వరుడు గావున హరి సురేశ్వరుడు.



Hariḥ śobhanadātṝṇāṃ devānāmapi ceśvaraḥ,
Surāṇāmīśvaratvātsa sureśvara itīryate.

हरिः शोभनदातॄणां देवानामपि चेश्वरः ।
सुराणामीश्वरत्वात्स सुरेश्वर इतीर्यते ॥

Those who bestow good and whose benedictions are auspicious are called Surāḥ. Hari, since is the Lord of such, is called Sureśvaraḥ.

Śrīmad Bhāgavata - Canto 4, Chapter 14
Tasmiṃstuṣṭe kimaprāpyaṃjagatāmīśvareśvare,
Lokāḥ sapālā hyetasmai haranti balimādr̥tāḥ. (20)

:: श्रीमद्भागवते चतुर्थ स्कन्धे, चतुर्दशोऽध्यायः ::
तस्मिंस्तुष्टे किमप्राप्यंजगतामीश्वरेश्वरे ।
लोकाः सपाला ह्येतस्मै हरन्ति बलिमादृताः ॥ २० ॥

He is worshiped by the great gods, controllers of universal affairs. When He is satisfied, nothing is impossible to achieve. For this reason all the gods, presiding deities of different planets, as well as the inhabitants of their planets, take great pleasure in offering all kinds of paraphernalia for His worship.


अमृतांशूद्भवो भानुः शशबिन्दुस्सुरेश्वरः
औषधं जगतस्सेतु स्सत्यधर्मपराक्रमः ॥ ३१ ॥

అమృతాంశూద్భవో భానుః శశబిన్దుస్సురేశ్వరః
ఔషధం జగతస్సేతు స్సత్యధర్మపరాక్రమః ॥ ౩౧ ॥

Amr̥tāṃśūdbhavo bhānuḥ śaśabindussureśvaraḥ
Auṣadhaṃ jagatassetu ssatyadharmaparākramaḥ ॥ 31 ॥

15 ఆగ, 2013

285. శశబిందుః, शशबिन्दुः, Śaśabinduḥ

ఓం శశబిందవే నమః | ॐ शशबिन्दवे नमः | OM Śaśabindave namaḥ


శశబిందుః, शशबिन्दुः, Śaśabinduḥ

శశ ఇవ బిందుర్లక్ష్య యస్య చంద్రస్య విద్యతే ।
తద్యత్ప్రజాస్స పుష్ణాతి శశబిందు స్తతో హరిః ॥

శశము అనగా 'కుందేలు' వలె బిందువు ఎవనికి కలదో అట్టి చంద్రుడు శశబిందు అనబడును. అట్టి శశబిందుని లేదా చంద్రుని వలె ప్రాణులను పోషించును కావున ఆ సాదృశ్యముచే హరిని కూడా శశబిందుః అనదగును.

:: శ్రీమద్భగవద్గీత - పురుషోత్తమప్రాప్తి యోగము ::
గామావిశ్య చ భూతాని ధారయామ్యహ మో జసా ।
పుష్ణామి చౌషధీస్సర్వా స్సోమో భూత్వా రసాత్మకః ॥ 13 ॥ 

మరియు నేను భూమిని ప్రవేశించి శక్తిచేత సమస్త ప్రాణికోట్లను ధరించుచున్నాను. రసస్వరూపుడుగా చంద్రుడనై సస్యము లన్నింటిని పోషించుచున్నాను.



Śaśa iva biṃdurlakṣya yasya caṃdrasya vidyate,
Tadyatprajāssa puṣṇāti śaśabiṃdu stato hariḥ.

शश इव बिंदुर्लक्ष्य यस्य चंद्रस्य विद्यते ।
तद्यत्प्रजास्स पुष्णाति शशबिंदु स्ततो हरिः ॥

Śaśabindu means one who has the mark of the hare i.e., the moon. Lord Hari is also called Śaśabindu because like the moon He nourishes all the creatures.

Śrīmad Bhagavad Gīta - Chapter 15
Gāmāviśya ca bhūtāni dhārayāmyaha mo jasā,
Puṣṇāmi cauṣadhīssarvā ssomo bhūtvā rasātmakaḥ.
(13)

:: श्रीमद्भगवद्गीत - पुरुषोत्तमप्राप्ति योगमु ::
गामाविश्य च भूतानि धारयाम्यह मो जसा ।
पुष्णामि चौषधीस्सर्वा स्सोमो भूत्वा रसात्मकः ॥ १३ ॥

Permeating the earth with My effulgence, I support all beings; having become the watery moon, I nourish all plant forms.

अमृतांशूद्भवो भानुः शशबिन्दुस्सुरेश्वरः ।
औषधं जगतस्सेतु स्सत्यधर्मपराक्रमः ॥ ३१ ॥

అమృతాంశూద్భవో భానుః శశబిన్దుస్సురేశ్వరః ।
ఔషధం జగతస్సేతు స్సత్యధర్మపరాక్రమః ॥ ౩౧ ॥

Amr̥tāṃśūdbhavo bhānuḥ śaśabindussureśvaraḥ ।
Auṣadhaṃ jagatassetu ssatyadharmaparākramaḥ ॥ 31 ॥

14 ఆగ, 2013

284. భానుః, भानुः, Bhānuḥ

ఓం భానవే నమః | ॐ भानवे नमः | OM Bhānave namaḥ


భానుః, भानुः, Bhānuḥ

యస్తమేవ భాంతమను భాతి సర్వమితి శ్రుతేః ।
భగవానేవ భాతీతి భానురిత్యుచ్యతే హి సః ॥

స్వయముగా ప్రకాశించును. కఠోపనిషత్తునందుగల ప్రమాణముచే స్వయముగా ప్రకాశించు అతనిని అనుసరించియే ప్రతియొకటియు విశ్వమంతయు ప్రకాశించుచున్నది.

:: కఠోపనిషత్ - ద్వితీయాధ్యాయము, 5వ వల్లి ::
నతత్ర సూర్యోభాతి న చన్ద్రతారకం, నేమా విద్యుతో భాన్తి కుతోఽయమగ్నిః ।
తమేవ భాన్త మనుభాతి సర్వం భాసా సర్వమిదం విభాతి ॥ 15 ॥


సూర్యుడు, చంద్రుడు, నక్షత్రములు, విద్యుత్తులు అక్కడ ప్రకాశింపవు. ఇక ఈ అగ్ని సంగతి చెప్పవలెనా? ఆ యాత్మ ప్రకాశించుటచే దానిని ఆశ్రయించుకొని మిగిలినవన్నియు భాసించుచున్నవి. ఆత్మ వెలుగుచే ఇదంతయు వెలుగుచున్నది.

:: భగవద్గీత - పురుషోత్తమప్రాప్తి యోగము ::
యదాదిత్యగతం తేజో జగద్భాసయతేఽఖిలమ్ ।
యచ్చన్ద్రమసి యచ్చాగ్నౌ తత్తేజో విద్ధి మామకమ్ ॥ 12 ॥


సూర్యుని యందు ఏ తేజస్సు ప్రపంచమునంతయు ప్రకాశింపజేయుచున్నదో, అట్లే చంద్రునియందును, అగ్నియందును ఏ తేజస్సుగలదో, అది యంతయు నాదిగా నెరుంగుము.



Yastameva bhāṃtamanu bhāti sarvamiti śruteḥ,
Bhagavāneva bhātīti bhānurityucyate hi saḥ.

यस्तमेव भांतमनु भाति सर्वमिति श्रुतेः ।
भगवानेव भातीति भानुरित्युच्यते हि सः ॥

He shines, there He is Bhānuḥ. vide the Śruti (kaṭhopaniṣat), Everything shines after only Him who is shining.

Kaṭhopaniṣat - Part II, Canto II
Natatra sūryobhāti na candratārakaṃ, nemā vidyuto bhānti kuto’yamagniḥ ,
Tameva bhānta manubhāti sarvaṃ bhāsā sarvamidaṃ vibhāti.
(15)

:: कठोपनिषत् - द्वितीयाध्याय, द्वितीय स्कन्ध ::
नतत्र सूर्योभाति न चन्द्रतारकं, नेमा विद्युतो भान्ति कुतोऽयमग्निः ।
तमेव भान्त मनुभाति सर्वं भासा सर्वमिदं विभाति ॥ १५ ॥


There the Sun does not shine, neither do the Moon and the stars; nor do these flashes of lightening shine. How can this fire? He shining, all these shine; through his lustre all these are variously illumined.

Bhagavad Gītā - Chapter 15
Yadādityagataṃ tejo jagadbhāsayate’khilam,
Yaccandramasi yaccāgnau tattejo viddhi māmakam.
(12)

:: श्रीमद्भगवद्गीता  - पुरुषोत्तमप्राप्ति योग ::
यदादित्यगतं तेजो जगद्भासयतेऽखिलम् ।
यच्चन्द्रमसि यच्चाग्नौ तत्तेजो विद्धि मामकम् ॥ १२ ॥


That light in the Sun which illumines the whole world, that which is in the Moon, and that which is in fire - know that light to be Mine.
 
अमृतांशूद्भवो भानुः शशबिन्दुस्सुरेश्वरः ।
औषधं जगतस्सेतु स्सत्यधर्मपराक्रमः ॥ ३१ ॥

అమృతాంశూద్భవో భానుః శశబిన్దుస్సురేశ్వరః ।
ఔషధం జగతస్సేతు స్సత్యధర్మపరాక్రమః ॥ ౩౧ ॥

Amr̥tāṃśūdbhavo bhānuḥ śaśabindussureśvaraḥ ।
Auṣadhaṃ jagatassetu ssatyadharmaparākramaḥ ॥ 31 ॥

13 ఆగ, 2013

283. అమృతాంశూద్భవః, अमृतांशूद्भवः, Amr̥tāṃśūdbhavaḥ

ఓం అమృతాంశూద్భవాయ నమః | ॐ अमृतांशूद्भवाय नमः | OM Amr̥tāṃśūdbhavāya namaḥ


అమృతాంశోర్హి చంద్రస్య మథ్యమానే పయోనిధౌ ।
ఉద్భవోఽస్మాదితి హరిరమృతాంశూద్భవః స్మృతః ॥

సముద్రము మథించబడుచుండ, కారణరూపుడగు ఏ పరమాత్మునినుండి అమృతాంశుని ఉద్భవము అనగా చంద్రుని ఆవిర్భావము జరిగెనో అట్టి హరి అమృతాంశూద్భవః అని పిలువబడును.



Amr̥tāṃśorhi caṃdrasya mathyamāne payonidhau,
Udbhavo’smāditi hariramr̥tāṃśūdbhavaḥ smr̥taḥ.

अमृतांशोर्हि चंद्रस्य मथ्यमाने पयोनिधौ ।
उद्भवोऽस्मादिति हरिरमृतांशूद्भवः स्मृतः ॥

He from whom arose the moon of the nectareous rays when the ocean was churned is known as Amr̥tāṃśūdbhavaḥ.

अमृतांशूद्भवो भानुः शशबिन्दुस्सुरेश्वरः ।
औषधं जगतस्सेतु स्सत्यधर्मपराक्रमः ॥ ३१ ॥

అమృతాంశూద్భవో భానుః శశబిన్దుస్సురేశ్వరః ।
ఔషధం జగతస్సేతు స్సత్యధర్మపరాక్రమః ॥ ౩౧ ॥

Amr̥tāṃśūdbhavo bhānuḥ śaśabindussureśvaraḥ ।
Auṣadhaṃ jagatassetu ssatyadharmaparākramaḥ ॥ 31 ॥

12 ఆగ, 2013

282. భాస్కరద్యుతిః, भास्करद्युतिः, Bhāskaradyutiḥ

ఓం భాస్కరద్యుతయే నమః | ॐ भास्करद्युतये नमः | OM Bhāskaradyutaye namaḥ


భాస్కరద్యుతిః, भास्करद्युतिः, Bhāskaradyutiḥ

భాస్కరద్యుతిసాధర్మ్యాద్భాస్కరద్యుతి రచ్యుతః ప్రకాశమును అందించుటలో భాస్కరుని ద్యుతితో అనగా సూర్యుని ప్రకాశముతో సమాన ధర్మము ఉండుటచేత అచ్యుతునకు 'భాస్కరద్యుతిః' అని వ్యవహారము తగును.

:: భగవద్గీత - విశ్వరూప సందర్శన యోగము ::
అర్జున ఉవాచ:
కిరీటినం గదినం చక్రిణం చ తేజోరాశిం సర్వతో దీప్తిమన్తమ్ ।
పశ్యామి త్వాం దుర్నిరీక్ష్యం సమన్తా ద్దీప్తానలార్కద్యుతి మప్రమేయమ్ ॥ 17 ॥


అర్జునుడు పలికెను: మిమ్ము ఎల్లెడలను కిరీటముగలవారినిగను, గదను ధరించినవారినిగను, చక్రమును బూనినవారినిగను, కాంతిపుంజముగను, అంతటను ప్రకాశించువారినిగను, జ్వలించు అగ్ని, సూర్యులవంటి కాంతిగలవారినిగను, అపరిచ్ఛిన్నులుగను (పరిమితిలేని వారినిగను) చూచుచున్నాను.



Bhāskaradyutisādharmyādbhāskaradyuti racyutaḥ / भास्करद्युतिसाधर्म्याद्भास्करद्युति रच्युतः Since Lord Acyuta has similarity to Sun just as his rays dispel darkness, He is aptly called Bhāskaradyutiḥ.

Śrīmad Bhagavad Gīta - Chapter 11

Kirīṭinaṃ gadinaṃ cakriṇaṃ ca tejorāśiṃ sarvato dīptimantam,
Paśyāmi tvāṃ durnirīkṣyaṃ samantā ddīptānalārkadyuti maprameyam. (17)

:: श्रीमद्भगवद्गीत - विश्वरूपसंदर्शन योग ::
किरीटिनं गदिनं चक्रिणं च तेजोराशिं सर्वतो दीप्तिमन्तम् ।
पश्यामि त्वां दुर्निरीक्ष्यं समन्ता द्दीप्तानलार्कद्युति मप्रमेयम् ॥ १७ ॥

Arjuna said: I see You as wearing a diadem, wielding a mace and holding a disc; a mass of brilliance glowing all around; difficult to look at from all sides, possessed of the radiance of the blazing fire and sun, and immeasurable.

ओजस्तेजोद्युतिधरः प्रकाशात्मा प्रतापनः ।
बुद्धस्स्पष्टाक्षरो मन्त्र श्चन्द्रांशुर्भास्करद्युतिः ॥ ३० ॥

ఓజస్తేజోద్యుతిధరః ప్రకాశాత్మా ప్రతాపనః ।
బుద్ధస్స్పష్టాక్షరో మన్త్ర శ్చన్ద్రాంశుర్భాస్కరద్యుతిః ॥ ౩౦ ॥

Ojastejodyutidharaḥ prakāśātmā pratāpanaḥ ।
Buddhasspaṣṭākṣaro mantra ścandrāṃśurbhāskaradyutiḥ ॥ 30 ॥

11 ఆగ, 2013

281. చన్ద్రాంశుః, चन्द्रांशुः, Candrāṃśuḥ

ఓం చన్ద్రాంశవే నమః | ॐ चन्द्रांशवे नमः | OM Candrāṃśave namaḥ


చన్ద్రాంశుః, चन्द्रांशुः, Candrāṃśuḥ

సంసార తాప తిగ్మాంశు తాపతాపిత చేతసామ్ ।
స చంద్రాంశురివాహ్లాద కశ్చంద్రాంశు రుచ్యతే ॥

సూర్యుని తాపమువంటి సంసార తాపముచే తపింప చేయబడిన చిత్తము కలవారికి చంద్రకిరణమువలె ఆహ్లాదము కలిగించువాడు.

:: పోతన భాగవతము - దశమ స్కంధము, పూర్వభాగము ::
శా. నీ చుట్టాలకు నాపదల్ గలుగునే! నే మెల్ల నీవార; మ
     న్యాచారంబు లెరుంగ, మీశుఁడవు మా; కాభీలదావాగ్ని నేఁ
     డే చందంబున నింక దాఁటుదుము? మమ్మీక్షించి రక్షింప వ
     న్నా! చంద్రాభ! విపన్నులన్ శిఖివితానచ్ఛన్నులన్ ఖిన్నులన్‍. (745)

చందమామవలె చల్లనైన శ్రీకృష్ణా! నీ ఇష్టబంధువులకు ఇట్టి కష్టాలు కలుగవచ్చునా? మేమంతా నీవారమేగదా! ఇతరవిషయాలేమీ మాకు తెలియవు. మా ప్రభుడవు నీవే! ఈ దారుణమైన కారుచిచ్చును ఇప్పుడెలా దాటడం? మంటలలో తగుల్కొని అలమటిస్తున్న మమ్ము కన్నులెత్తి చూచి కాపాడు.



Saṃsāra tāpa tigmāṃśu tāpatāpita cetasām,
Sa caṃdrāṃśurivāhlāda kaścaṃdrāṃśu rucyate.

संसार ताप तिग्मांशु तापतापित चेतसाम् ।
स चंद्रांशुरिवाह्लाद कश्चंद्रांशु रुच्यते ॥

Just as the moonlight gives relief to men scorched in the heat of sun, He gives relief and shelter to those who are subjected to the heat of saṃsāra or worldy existence.

Śrīmad Bhāgavata - Canto 7, Chapter 8
Divispr̥śatkāyamadīrghapīvara grīvoruvakṣaḥ sthalamalpamadhyamam,
Candrāṃśugauraiśchuritaṃ tanūruhairviṣvagbhujānīkaśataṃ nakhāyudham. (22)

:: श्रीमद्भागवत - सप्तमस्कन्धे, अष्टमोऽध्यायः ::
दिविस्पृशत्कायमदीर्घपीवर ग्रीवोरुवक्षः स्थलमल्पमध्यमम् ।
चन्द्रांशुगौरैश्छुरितं तनूरुहैर्विष्वग्भुजानीकशतं नखायुधम् ॥ २२ ॥

His entire body touched the sky. His neck was very short and thick, His chest broad, His waist thin, and the hairs on His body as white as the rays of the moon. His arms, which resembled flanks of soldiers, spread in all directions

ओजस्तेजोद्युतिधरः प्रकाशात्मा प्रतापनः ।
बुद्धस्स्पष्टाक्षरो मन्त्र श्चन्द्रांशुर्भास्करद्युतिः ॥ ३० ॥

ఓజస్తేజోద్యుతిధరః ప్రకాశాత్మా ప్రతాపనః ।
బుద్ధస్స్పష్టాక్షరో మన్త్ర శ్చన్ద్రాంశుర్భాస్కరద్యుతిః ॥ ౩౦ ॥

Ojastejodyutidharaḥ prakāśātmā pratāpanaḥ ।
Buddhasspaṣṭākṣaro mantra ścandrāṃśurbhāskaradyutiḥ ॥ 30 ॥

10 ఆగ, 2013

280. మన్త్రః, मन्त्रः, Mantraḥ

ఓం మన్త్రాయ నమః | ॐ मन्त्राय नमः | OM Mantrāya namaḥ


శబ్దమూర్తిర్హరిర్మంత్రః ఋగ్యజుస్సామలక్షణః ।
అథవా మంత్ర బోధ్యత్వాన్మంత్ర ఇత్యుచ్యతే బుధైః ॥

ఋక్‍, యజుర్‍, సామ వేద మంత్రరూపుడు కావున 'మంత్రః' అనబడును. లేదా అట్టి వేదమంత్రములచేత తెలుపబడువాడు కావున 'ప్రతిపాద్య-ప్రతిపాదకతా' అనగా తెలుపబడునది, తెలుపునది అను సంబంధముచే విష్ణుడు 'మంత్రః' అనబడును.



Śabdamūrtirharirmaṃtraḥ r̥gyajussāmalakṣaṇaḥ,
Athavā maṃtra bodhyatvānmaṃtra ityucyate budhaiḥ.

शब्दमूर्तिर्हरिर्मंत्रः ऋग्यजुस्सामलक्षणः ।
अथवा मंत्र बोध्यत्वान्मंत्र इत्युच्यते बुधैः ॥

He is of the form of or One who manifests as the mantras of R̥k, Yajur and Sāma Vedas. Or as He is taught by the Vedas, He is Mantraḥ.

ओजस्तेजोद्युतिधरः प्रकाशात्मा प्रतापनः ।
बुद्धस्स्पष्टाक्षरो मन्त्र श्चन्द्रांशुर्भास्करद्युतिः ॥ ३० ॥

ఓజస్తేజోద్యుతిధరః ప్రకాశాత్మా ప్రతాపనః ।
బుద్ధస్స్పష్టాక్షరో మన్త్ర శ్చన్ద్రాంశుర్భాస్కరద్యుతిః ॥ ౩౦ ॥

Ojastejodyutidharaḥ prakāśātmā pratāpanaḥ ।
Buddhasspaṣṭākṣaro mantra ścandrāṃśurbhāskaradyutiḥ ॥ 30 ॥

9 ఆగ, 2013

279. స్పష్టాఽక్షరః, स्पष्टाऽक्षरः, Spaṣṭā’kṣaraḥ

ఓం స్పష్టాఽక్షరాయ నమః | ॐ स्पष्टाऽक्षराय नमः | OM Spaṣṭā’kṣarāya namaḥ


స్పష్టాఽక్షరః, स्पष्टाऽक्षरः, Spaṣṭā’kṣaraḥ

ఉదాత్తం స్పష్టమోకారరూపమక్షరమస్యహి ।
తస్మాత్స్పష్టాక్షర ఇతి బుధైస్సంకీర్త్యతే హరిః॥

ఉదాత్తము అనగా స్పష్టము అగు ఓంకారము అను అక్షరము ఎవనికి వాచకముగా లేదా తన్ను చెప్పునదిగా కలదో అట్టి హరి స్పష్టాఽక్షరః.



Udāttaṃ spaṣṭamokārarūpamakṣaramasyahi,
Tasmātspaṣṭākṣara iti budhaissaṃkīrtyate hariḥ.

उदात्तं स्पष्टमोकाररूपमक्षरमस्यहि ।
तस्मात्स्पष्टाक्षर इति बुधैस्संकीर्त्यते हरिः ॥

Since Hari is marked by clear utterances of the syllable OM / ॐ in an accented tone, He is called Spaṣṭā’kṣara.

Śrīmad Bhāgavata - Canto 12, Chapter 6
Tato’bhūttrivr̥doṃkāro yo’vyaktaprabhavaḥ svarāṭ,
Yattalliṅgaṃ bhagavato brahmaṇaḥ paramātmanaḥ. (39)

From that transcendental subtle vibration arose the oḿkāra composed of three sounds. The oḿkāra has unseen potencies and manifests automatically within a purified heart. It is the representation of the Absolute Truth in all three of His phases — the Supreme Personality, the Supreme Soul and the supreme impersonal truth.


ओजस्तेजोद्युतिधरः प्रकाशात्मा प्रतापनः ।
बुद्धस्स्पष्टाक्षरो मन्त्र श्चन्द्रांशुर्भास्करद्युतिः ॥ ३० ॥

ఓజస్తేజోద్యుతిధరః ప్రకాశాత్మా ప్రతాపనః ।
బుద్ధస్స్పష్టాక్షరో మన్త్ర శ్చన్ద్రాంశుర్భాస్కరద్యుతిః ॥ ౩౦ ॥

Ojastejodyutidharaḥ prakāśātmā pratāpanaḥ ।
Buddhasspaṣṭākṣaro mantra ścandrāṃśurbhāskaradyutiḥ ॥ 30 ॥

8 ఆగ, 2013

278. బుద్ధః, बुद्धः, Buddhaḥ

ఓం బుద్ధాయ నమః | ॐ बुद्धाय नमः | OM Buddhāya namaḥ


బుద్ధః, बुद्धः, Buddhaḥ

ధర్మజ్ఞానాద్యుపేతత్వాద్విష్ణు ర్బుద్ధ ఇతీర్యతే ధర్మము, జ్ఞానము, వైరాగ్యము మొదలగు ఉత్తమ లక్షణములు సమృద్ధిగా గల విష్ణువు బుద్ధుడుగా పిలువబడతాడు.

:: పోతన భాగవతము - షష్టమ స్కంధము ::
వ. ...అప్రబోధంబువలన ద్వైపాయనుండు, బాషాండ సమూహంబు వలన బుద్ధ దేవుండును, శనైశ్చరునివలనఁ గల్కియునై, ధర్మరక్షణ పరుండైన మహావతారుండు నన్ను రక్షించుఁగాత!... (307)

అజ్ఞానం నుండి కృష్ణద్వైపాయణుడు కాపాడుగాక! పాషాండుల నుండి బుద్ధదేవుడు కాపాడునుగాక! కలిరూపుడైన శనినుండి కల్కిమూర్తి నన్ను కాపాడునుగాక!



Dharmajñānādyupetatvādviṣṇu rbuddha itīryate / धर्मज्ञानाद्युपेतत्वाद्विष्णु र्बुद्ध इतीर्यते Lord Viṣṇu richly endowed with such great qualities like dharma or righteousness, jñāna or wisdom and vairāgya i.e., dispassion is Buddhaḥ.

Śrīmad Bhāgavata - Canto 6, Chapter 8
Dvaipāyano bhagavānprabodhādbuddhastu pāṣaṇḍagaṇāpramādāt,
Kalkiḥ kaleḥ kālamalātprapātu dharmāvanāyorukr̥tāvatāraḥ. (19)

:: श्रीमद्भागवत - षष्ठ स्कन्धे, अष्टमोऽध्यायः ::
द्वैपायनो भगवान्प्रबोधाद्बुद्धस्तु पाषण्डगणाप्रमादात् ।
कल्किः कलेः कालमलात्प्रपातु धर्मावनायोरुकृतावतारः ॥ १९ ॥

May He in His incarnation as Vyāsadeva protect me from all kinds of ignorance resulting from the absence of Vedic knowledge. May Lord Buddhadeva protect me from activities opposed to Vedic principles and from laziness that causes one to madly forget the Vedic principles of knowledge and ritualistic action. May Kalkideva, the Supreme God, who appeared (is to appear) as an incarnation to protect religious principles, protect me from the dirt of the age of Kali.

ओजस्तेजोद्युतिधरः प्रकाशात्मा प्रतापनः ।
बुद्धस्स्पष्टाक्षरो मन्त्र श्चन्द्रांशुर्भास्करद्युतिः ॥ ३० ॥

ఓజస్తేజోద్యుతిధరః ప్రకాశాత్మా ప్రతాపనః ।
బుద్ధస్స్పష్టాక్షరో మన్త్ర శ్చన్ద్రాంశుర్భాస్కరద్యుతిః ॥ ౩౦ ॥

Ojastejodyutidharaḥ prakāśātmā pratāpanaḥ ।
Buddhasspaṣṭākṣaro mantra ścandrāṃśurbhāskaradyutiḥ ॥ 30 ॥

7 ఆగ, 2013

277. ప్రతాపనః, प्रतापनः, Pratāpanaḥ

ఓం ప్రతాపనాయ నమః | ॐ प्रतापनाय नमः | OM Pratāpanāya namaḥ


ప్రతాపనః, प्रतापनः, Pratāpanaḥ

విశ్వం ప్రతాపయతి యస్సవిత్రాది విభూతిభిః ।
స శ్రీవిష్ణుః ప్రతాపన ఇతి సంకీర్యతే బుధైః ॥

సూర్యుడూ మొదలగు తన విభూతులచేత విశ్వమును మిక్కిలిగా తపింపజేయు విష్ణువు ప్రతాపనః.

:: శ్రీమద్భగవద్గీత - విశ్వరూపసందర్శన యోగము ::
లేలిహ్యసే గ్రసమానస్సమన్తాల్లోకాన్ సమగ్రాన్ వదనైర్జ్వలద్భిః ।
తేజోభిరాపూర్య జగత్సమగ్రం భాసస్తవోగ్రాః ప్రతపన్తి విష్ణోః ॥ 30

ఓ విష్ణుమూర్తీ! మండుచున్న నీయొక్క నోళ్ళచే జనులందఱిని అంతటను మ్రింగుచున్నవాడవై ఆస్వాదించుచున్నావు. నీయొక్క భయంకరమైన కాంతులు తమ తేజస్సులచేత జగత్తునంతను వ్యాపించి మిగుల తపింపజేయుచున్నవి.



Viśvaṃ pratāpayati yassivitrādi vibhūtibhiḥ,
Sa śrīviṣṇuḥ pratāpana iti saṃkīryate budhaiḥ.

विश्वं प्रतापयति यस्सवित्रादि विभूतिभिः ।
स श्रीविष्णुः प्रतापन इति संकीर्यते बुधैः ॥

Lord Viṣṇu scorches the worlds through His power manifestations like Sun and this is why He is called Pratāpanaḥ.

Śrīmad Bhagavad Gīta - Chapter 11
Lelihyase grasamānassamantāllokān samagrān vadanairjvaladbhiḥ,
Tejobhirāpūrya jagatsamagraṃ bhāsastavogrāḥ pratapanti viṣṇoḥ. (30)

:: श्रीमद्भगवद्गीत - विश्वरूपसंदर्शन योग ::
लेलिह्यसे ग्रसमानस्समन्ताल्लोकान् समग्रान् वदनैर्ज्वलद्भिः ।
तेजोभिरापूर्य जगत्समग्रं भासस्तवोग्राः प्रतपन्ति विष्णोः ॥ ३० ॥

You lick Your lips while devouring all the creatures from every side with flaming mouths which are completely filling the entire world with heat. O Viṣṇu! Your fierce rays are scorching.

ओजस्तेजोद्युतिधरः प्रकाशात्मा प्रतापनः
बुद्धस्स्पष्टाक्षरो मन्त्र श्चन्द्रांशुर्भास्करद्युतिः ॥ ३० ॥

ఓజస్తేజోద్యుతిధరః ప్రకాశాత్మా ప్రతాపనః
బుద్ధస్స్పష్టాక్షరో మన్త్ర శ్చన్ద్రాంశుర్భాస్కరద్యుతిః ॥ ౩౦ ॥

Ojastejodyutidharaḥ prakāśātmā pratāpanaḥ
Buddhasspaṣṭākṣaro mantra ścandrāṃśurbhāskaradyutiḥ ॥ 30 ॥

6 ఆగ, 2013

276. ప్రకాశాత్మా, प्रकाशात्मा, Prakāśātmā

ఓం ప్రకాశాత్మనే నమః | ॐ प्रकाशात्मने नमः | OM Prakāśātmane namaḥ


ప్రకాశాత్మా, प्रकाशात्मा, Prakāśātmā

అస్తి ప్రకాశస్వరూప ఆత్మా యస్య స కేశవః ।
ప్రకాశాత్మేతి విద్వద్భిరుచ్యతే వేదపారగైః ॥

ప్రకాశమే స్వరూపముగాయున్న ఆత్మగల కేశవుడు ప్రకాశాత్మా.

:: మహాభారతము - శాంతి పర్వము, దశాధికద్విశతతమోఽధ్యాయః ::
యథా దీపః ప్రకాశాత్మా హ్రస్వో వా యది వా మహాన్ ।
జ్ఞానాత్మానం తథా విద్యాత్ పురుషం సర్వజన్తుషు ॥ 39 ॥

ఏ విధముగా చిన్నదైననూ, పెద్దదైననూ దీపము ప్రకాశస్వరూపమైయుండునో, అదే ప్రకారమునను అన్ని ప్రాణులులోగల జీవాత్మ సైతము జ్ఞానస్వరూపమై యుండునని తెలుసుకొనవలెను. 



Asti prakāśasvarūpa ātmā yasya sa keśavaḥ,
Prakāśātmeti vidvadbhirucyate vedapāragaiḥ.

अस्ति प्रकाशस्वरूप आत्मा यस्य स केशवः ।
प्रकाशात्मेति विद्वद्भिरुच्यते वेदपारगैः ॥


Since Keśava's ātma or soul has a radiant form, He is Prakāśātmā.

Mahābhārata - Book 12, Chapter 210
Yathā dīpaḥ prakāśātmā hrasvo vā yadi vā mahān,
Jñānātmānaṃ tathā vidyāt puruṣaṃ sarvajantuṣu. (39)

:: महाभारत - शांति पर्व, दशाधिकद्विशततमोऽध्यायः ::
यथा दीपः प्रकाशात्मा ह्रस्वो वा यदि वा महान् ।
ज्ञानात्मानं तथा विद्यात् पुरुषं सर्वजन्तुषु ॥ ३९ ॥

Like a lamp, without regard to it's size as being small or big, inherently radiates, it is to be understood that ātma or the soul in all living beings is inherently potent with radiance of knowledge.

ओजस्तेजोद्युतिधरः प्रकाशात्मा प्रतापनः ।
बुद्धस्स्पष्टाक्षरो मन्त्र श्चन्द्रांशुर्भास्करद्युतिः ॥ ३० ॥

ఓజస్తేజోద్యుతిధరః ప్రకాశాత్మా ప్రతాపనః ।
బుద్ధస్స్పష్టాక్షరో మన్త్ర శ్చన్ద్రాంశుర్భాస్కరద్యుతిః ॥ ౩౦ ॥

Ojastejodyutidharaḥ prakāśātmā pratāpanaḥ ।
Buddhasspaṣṭākṣaro mantra ścandrāṃśurbhāskaradyutiḥ ॥ 30 ॥

5 ఆగ, 2013

275. ఓజస్తేజోద్యుతిధరః, ओजस्तेजोद्युतिधरः, Ojastejodyutidharaḥ

ఓం ఓజస్తేజోద్యుతిధరాయ నమః | ॐ ओजस्तेजोद्युतिधराय नमः | OM Ojastejodyutidharāya namaḥ


ఓజస్తేజోద్యుతిధరః, ओजस्तेजोद्युतिधरः, Ojastejodyutidharaḥ

ఓజస్తేజో ద్యుతిధర ఇతి దేవస్స ఉచ్యతే ।
అథవౌజస్తేజోద్యుతి నామద్వయ మిహేష్యతే ॥

ఓజః అనగా ప్రాణబలము. తేజః అనగా శౌర్యాది గుణములు. ద్యుతి అనగా దీప్తి లేదా ప్రకాశము. ఓజస్సునూ, తేజస్సునూ, ద్యుతినీ అనగా ప్రాణబలమూ, శౌర్యమూ మరియూ ప్రకాశములను ధరించువాడు.

లేదా ఓజః, తేజః, ద్యుతిధరః అనునవి మూడు వేరు వేరు నామములు. అపుడు ఓజః అనగా ప్రాణబలము, తేజః అనగా శౌర్యాదికము మరియూ ద్యుతిధరః అనగా ద్యుతిని లేదా జ్ఞానరూపమగు ప్రకాశమును ధరించును.

:: శ్రీమద్భగవద్గీత - విజ్ఞాన యోగము ::
బీజం మాం సర్వభూతానాం విద్ధి పార్థ సనాతనమ్ ।
బుద్ధిర్బుద్ధిమతామస్మి తేజస్తేజస్వినామహమ్ ॥ 10 ॥
బలం బలవతాం చాహం కామరాగవివర్జితమ్ ।
ధర్మావిరుద్ధో భూతేషు కామోఽస్మి భరతర్షభ ॥ 11 ॥

నన్ను ప్రాణులయొక్క శాశ్వతమైన బీజముగా నెరుంగుము. మఱియు, బుద్ధిమంతులయొక్క బుద్ధియు, ధీరులయొక్క ధైర్యమునూ నేనే అయియున్నాను. భరతకులశ్రేష్టుడవగు ఓ అర్జునా! నేను బలవంతులయొక్క ఆశ, అనురాగము లేని బలమునూ, ప్రాణులయందు ధర్మమునకు వ్యతిరేకముకాని కోరికయు అయియున్నాను.



Ojastejo dyutidhara iti devassa ucyate,
Athavaujastejodyuti nāmadvaya miheṣyate.

ओजस्तेजो द्युतिधर इति देवस्स उच्यते ।
अथवौजस्तेजोद्युति नामद्वय मिहेष्यते ॥

Ojaḥ / ओजः means prānabala or the vital energy or inherent vitality. Tejaḥ / तेजः indicates qualities like valor, puissance etc. Dyuti / द्युति is brightness or radiance. So the divine name means One who is possessed of these three qualities.

Or, this can be considered as made up of three divine names. Ojaḥ / ओजः meaning prānabala, Tejaḥ / तेजः meaning qualities like valor and Dyutidharaḥ / द्युतिधरः meaning the One emanating Dyuti or radiating knowledge.

Śrīmad Bhagavad Gīta - Chapter 7
Bījaṃ māṃ sarvabhūtānāṃ viddhi pārtha sanātanam,
Buddhirbuddhimatāmasmi tejastejasvināmaham. (10)
Balaṃ balavatāṃ cāhaṃ kāmarāgavivarjitam,
Dharmāviruddho bhūteṣu kāmo’smi bharatarṣabha. (11)

श्रीमद्भगवद्गीत - विज्ञान योग
बीजं मां सर्वभूतानां विद्धि पार्थ सनातनम् ।
बुद्धिर्बुद्धिमतामस्मि तेजस्तेजस्विनामहम् ॥ १० ॥
बलं बलवतां चाहं कामरागविवर्जितम् ।
धर्माविरुद्धो भूतेषु कामोऽस्मि भरतर्षभ ॥ ११ ॥

O Pārtha, know Me to be the eternal Seed of all beings. I am the intellect of the intelligent, I am courage of the courageous. And of the strong I am the strength which is devoid of passion and attachment. Among creatures, I am desire which is not contrary to righteousness, O scion of Bharata dynasty.

ओजस्तेजोद्युतिधरः प्रकाशात्मा प्रतापनः ।
बुद्धस्स्पष्टाक्षरो मन्त्र श्चन्द्रांशुर्भास्करद्युतिः ॥ ३० ॥

ఓజస్తేజోద్యుతిధరః ప్రకాశాత్మా ప్రతాపనః ।
బుద్ధస్స్పష్టాక్షరో మన్త్ర శ్చన్ద్రాంశుర్భాస్కరద్యుతిః ॥ ౩౦ ॥

Ojastejodyutidharaḥ prakāśātmā pratāpanaḥ ।
Buddhasspaṣṭākṣaro mantra ścandrāṃśurbhāskaradyutiḥ ॥ 30 ॥

4 ఆగ, 2013

274. ప్రకాశనః, प्रकाशनः, Prakāśanaḥ

ఓం ప్రకాశనాయ నమః | ॐ प्रकाशनाय नमः | OM Prakāśanāya namaḥ


సర్వప్రకాశనశీలమస్యాస్తీతి ప్రకాశనః అన్నిటిని తన ప్రకాశముచే ప్రకాశింపజేయుట ఈతని శీలము లేదా అలవాటు లేదా స్వభావము గనుక ఈతడు ప్రకాశనః.



Sarvaprakāśanaśīlamasyāstīti prakāśanaḥ / सर्वप्रकाशनशीलमस्यास्तीति प्रकाशनः One whose nature it is to illumine all and hence He is Prakāśanaḥ.

सुभुजो दुर्धरो वाग्मी महेन्द्रोवसुदो वसुः ।
नैकरूपो बृहद्रूपः शिपिविष्टः प्रकाशनः ॥ २९ ॥

సుభుజో దుర్ధరో వాగ్మీ మహేన్ద్రోవసుదో వసుః ।
నైకరూపో బృహద్రూపః శిపివిష్టః ప్రకాశనః ॥ ౨౯ ॥

Subhujo durdharo vāgmī mahendrovasudo vasuḥ ।
Naikarūpo br̥hadrūpaḥ śipiviṣṭaḥ prakāśanaḥ ॥ 29 ॥

3 ఆగ, 2013

273. శిపివిష్టః, शिपिविष्टः, Śipiviṣṭaḥ

ఓం శిపివిష్టాయ నమః | ॐ शिपिविष्टाय नमः | OM Śipiviṣṭāya namaḥ


శిపివిష్టః, शिपिविष्टः, Śipiviṣṭaḥ

శిపయః పశవస్తేషు విశతి ప్రతిష్ఠతి ।
యజ్ఞరూపేణేతి విష్ణు శ్శిపివిష్ట ఇతీర్యతే ॥

పశువులకు 'శిపి' అని నామము. వానియందు యజ్ఞము అను రూపముతో నారాయణుడే ప్రవేశించి యుండును అను అర్థమున 'శిపి-విష్టః' అనగా శిపులయందు ప్రవేశించియుండువాడు అను శబ్దము నిష్పన్నమగును. అనగా శ్రీ విష్ణువు తానే యజ్ఞములరూపమున యజ్ఞార్థము ఉపయోగించబడు పశువులయందు ప్రవేశించియుండి యజ్వలు ఆచరించు యజ్ఞములకు సమగ్రతను కలిగించి వానిని ఫలవంతములనుగా చేయుచు యజమానులకు ఫలదానము చేయుచున్నాడు అని భావము.

యజ్ఞో వై విష్ణుః - పశవః శిపిర్యజ్ఞ ఏవ పశుషు ప్రతితిష్ఠతి (తైత్తిరీయ సంహిత 1-7-4)
యజ్ఞమే విష్ణువు. పశువులు 'శిపి' అనబడును; యజ్ఞమే (యజ్ఞరూపుడగు విష్ణువే) పశువులయందు నిలుచుచున్నది అను శ్రుతి వచనము ఇందు ప్రమాణము.



Śipayaḥ paśavasteṣu viśati pratiṣṭhati,
Yajñarūpeṇeti viṣṇu śśipiviṣṭa itīryate.

शिपयः पशवस्तेषु विशति प्रतिष्ठति ।
यज्ञरूपेणेति विष्णु श्शिपिविष्ट इतीर्यते ॥

Śipi means Cow. In the form of Yajña, Lord Nārāyaṇa Himself resides in them. 'Śipi-viṣṭa' means contained in Śipi. Thus Lord Viṣṇu residing in Cows in the form of Yajña, leads to successful completion of the sacrificial Yajña rituals yielding the anticipated results to those performing them.

Yajño vai viṣṇuḥ - paśavaḥ śipiryajña eva paśuṣu pratitiṣṭhati (Taittirīya Saṃhita 1-7-4)

यज्ञो वै विष्णुः - पशवः शिपिर्यज्ञ एव पशुषु प्रतितिष्ठति (तैत्तिरीय संहित १-७-४)

Verily the Yajña is Viṣṇu. 'Śipi' is Cow. Yajña is established in Cows. One who has entered into them is Śipiviṣṭa. 

सुभुजो दुर्धरो वाग्मी महेन्द्रोवसुदो वसुः ।
नैकरूपो बृहद्रूपः शिपिविष्टः प्रकाशनः ॥ २९ ॥

సుభుజో దుర్ధరో వాగ్మీ మహేన్ద్రోవసుదో వసుః ।
నైకరూపో బృహద్రూపః శిపివిష్టః ప్రకాశనః ॥ ౨౯ ॥

Subhujo durdharo vāgmī mahendrovasudo vasuḥ ।
Naikarūpo br̥hadrūpaḥ śipiviṣṭaḥ prakāśanaḥ ॥ 29 ॥

2 ఆగ, 2013

272. బృహద్రూపః, बृहद्रूपः, Br̥hadrūpaḥ

ఓం బృహద్రూపాయ నమః | ॐ बृहद्रूपाय नमः | OM Br̥hadrūpāya namaḥ


బృహద్రూపః, बृहद्रूपः, Br̥hadrūpaḥ

బృహన్మహద్వరాహాదిరూపమస్యేతి కేశవః ।
నైకేషు చావతారేషు బృహద్రూప ఇతీర్యతే ॥

బృహత్‍, మహత్‍, లేదా పెద్దదియగు వరాహాది రూపములు గల కేశవుడు, బృహద్రూపుడు.

:: పోతన భాగవతము - దశమ స్కంధము, పూర్వ భాగము ::
మ. సకలాభీరులు వీఁడె కృష్ణుఁ డన నైజంబైన రూపంబుతో
      నకలంకస్థితినుండి శైలిమిదె మీ రర్చింప రం' డంచుఁ దా
      నొక శైలాకృతిఁ దాల్చి గోపకులతో నొండొండ పూజించి గో
      పక దత్తాన్నము లాహరించె విభుఁ డా ప్రత్యక్షశైలాకృతిన్‍. (891)

శ్రీ కృష్ణుడు ఎప్పటి రూపుతో గొల్లల నడుమ నిశ్శంకంగా నిష్కళంకంగా ఉంటూ, వారితో "ఇదిగో! పర్వతం. దీనిని పూజించడానికి మీరంతా రండి" అని తాను తత్‍క్షణం పర్వతాకృతి ధరించాడు. ఆ గోపాలకులతోనే కలిసి గిరిరూపం దాల్చిన హరి తన్ను తానే ప్రత్యేకంగా పూజించుకుంటూ గొల్లలిడిన నైవేద్యమంతా ఆరగించాడు. 



Br̥hanmahadvarāhādirūpamasyeti keśavaḥ,
Naikeṣu cāvatāreṣu br̥hadrūpa itīryate.

बृहन्महद्वराहादिरूपमस्येति केशवः ।
नैकेषु चावतारेषु बृहद्रूप इतीर्यते ॥

Since Keśava has adopted big forms like the Varāha or Boar incarnation, He is known by the divine name Br̥hadrūpaḥ.

Śrīmad Bhāgavata - Canto 10, Chapter 24
Kr̥ṣṇastvanyatamaṃ rūpaṃ gopaviśrambhaṇaṃ gataḥ,
Śailo’smīti bruvanbhūri balimādadbr̥hadvapuḥ. (35)

:: श्रीमद्भागवते दशम स्कन्धे, पूर्वार्धे चतुर्विंऽशोध्यायः ::
कृष्णस्त्वन्यतमं रूपं गोपविश्रम्भणं गतः ।
शैलोऽस्मीति ब्रुवन्भूरि बलिमादद्बृहद्वपुः ॥ ३५ ॥

Kṛṣṇa then assumed an unprecedented, huge form to instill faith in the cowherd men. Declaring "I am Govardhana Mountain!" He ate the abundant offerings.

सुभुजो दुर्धरो वाग्मी महेन्द्रोवसुदो वसुः ।
नैकरूपो बृहद्रूपः शिपिविष्टः प्रकाशनः ॥ २९ ॥

సుభుజో దుర్ధరో వాగ్మీ మహేన్ద్రోవసుదో వసుః ।
నైకరూపో బృహద్రూపః శిపివిష్టః ప్రకాశనః ॥ ౨౯ ॥

Subhujo durdharo vāgmī mahendrovasudo vasuḥ ।
Naikarūpo br̥hadrūpaḥ śipiviṣṭaḥ prakāśanaḥ ॥ 29 ॥