178. శ్రీమాన్‌, श्रीमान्‌, Śrīmān

ఓం శ్రీమతే నమః | ॐ श्रीमते नमः | OM Śrīmate namaḥ

శ్రీమాన్యస్య సమగ్రా శ్రీః హరేరైశ్వర్యలక్షణా శ్రీ అనగా ఐశ్వర్యము. ఐశ్వర్యము అను శ్రీ గల విష్ణువు శ్రీమాన్ అని చెప్పబడును.ఈశ్వరత్వము అనగా సృష్టిస్థితిలయ సామర్థ్యము అను సమగ్రమగు శ్రీ ఎవనికి కలదో అట్టివాడు.

:: పోతన భాగవతము - చతుర్థ స్కంధము ::

సీ.	పరమాత్మ! మర్త్య సుపర్వ తిర్యఙ్మృగ దితిజ సరీసృప ద్విజగణాది
	సంవ్యాప్తమును సదసద్విశేషంబును గైకొని మహదాది కారణంబు
	నైన విరాడ్విగ్రహంబు నే నెఱుంగుఁదుఁ గాని తక్కిన సుమంగళము నైన
	సంతత సుమహితైశ్వర్య రూపంబును భూరిశబ్దాది వ్యాపార శూన్య
తే.	మైన బ్రహ్మస్వరూప మే నాత్మ నెఱుఁగఁ, బ్రవిమలాకార! సంసార భయవిదూర!
	పరమ మునిగేయ! సంతత భాగధేయ!, నలిన నేత్రా! రమా లలనా కళత్ర! (286)

పరమాత్మా! మానవులూ, దేవతలూ, మృగాలూ, రాక్షసులూ, పాములూ, పక్షులూ మొదలయిన పలు విధాల ప్రాణులతో నిండి ప్రకృతి పురుషులతో కూడి మహదాదులకు కారణమైన నీ స్థూల రూపాన్ని నేను ఎరుగుదును. కానీ, నిత్యకల్యాణమూ, నిరంతర మహైశ్వర్య సంపన్నమూ అయి, శబ్ద వ్యాపారానికి గోచరం కాని నీ పరబ్రహ్మ స్వరూపాన్ని మాత్రం నేను ఎరుగను. రాజీవనేత్రా! రమాకళత్రా! నీవు నిర్మలాకారుడవు. భవభయదూరుడవు. మునిజన సంస్తనీయుడవు. పరమ భాగ్యధౌరేయుడవు.

22. శ్రీమాన్, श्रीमान्, Śrīmān

---

Śrīmānyasya samagrā śrīḥ hareraiśvaryalakṣaṇā / श्रीमान्यस्य समग्रा श्रीः हरेरैश्वर्यलक्षणा One endowed with all characteristics of Śrī which connotes Aiśvarya or opulence of every kind including the ability to create, sustain and annihilate is Śrīmān.

Śrīmad Bhāgavata - Canto 5, Chapter 20
Teṣāṃ svavibhūtīnāṃ lokapālānāṃ ca vividhavīryopabr̥ṃhaṇāya bhagavānparamamahāpuruṣo mahāvibhūtipatirantaryāmyātmano viśuddhasattvaṃ dharmajñānavairāgyaiśvaryādyaṣṭamahāsiddhyupalakṣaṇaṃ viṣvaksenādibhiḥ svapārṣadapravaraiḥ parivārito nijavarāyudhopaśobhitairnijabhujadarāṃṅaiḥ sandhārayamāṇastasmingirivare samantātsakalalokasvastaya āste. (40)

:: श्रीमद्भागवते पञ्चम स्कन्धे विंशोऽध्यायः ::
तेषां स्वविभूतीनां लोकपालानां च विविधवीर्योपबृंहणाय भगवान्परममहापुरुषो महाविभूतिपतिरन्तर्याम्यात्मनो विशुद्धसत्त्वं धर्मज्ञानवैराग्यैश्वर्याद्यष्टमहासिद्ध्युपलक्षणं विष्वक्सेनादिभिः स्वपार्षदप्रवरैः परिवारितो निजवरायुधोपशोभितैर्निजभुजदरांङैः सन्धारयमाणस्तस्मिन्गिरिवरे समन्तात्सकललोकस्वस्तय आस्ते ॥ ४० ॥

He is the master of all transcendental opulences and the master of the spiritual sky. He is the Supreme Person, Bhagavān, the Supersoul of everyone. The gods, led by Indra, the King of heaven, are entrusted with seeing to the affairs of the material world. To benefit all living beings in all the varied planets and to increase the power of those elephants and of the gods, the Lord manifests Himself on top of that mountain in a spiritual body, uncontaminated by the modes of material nature. Surrounded by His personal expansions and assistants like Viṣvaksena, He exhibits all His perfect opulences, such as religion and knowledge, and His mystic powers such as aṇimā, laghimā and mahimā. He is beautifully situated, and He is decorated by the different weapons in His four hands.

22. శ్రీమాన్, श्रीमान्, Śrīmān

महाबुद्धिर्महावीर्यो महाशक्तिर्महाद्युतिः ।

अनिर्देश्यवपुश्श्रीमानमेयात्मा महा द्रिधृक् ॥ १९ ॥

మహాబుద్ధిర్మహావీర్యో మహాశక్తిర్మహాద్యుతిః ।

అనిర్దేశ్యవపుశ్శ్రీమానమేయాత్మా మహా ద్రిధృక్ ॥ ౧౯ ॥

Mahābuddhirmahāvīryo mahāśaktirmahādyutiḥ ।

Anirdeśyavapuśśrīmānameyātmā mahā dridhr̥k ॥ 19 ॥

177. అనిర్దేశ్యవపుః, अनिर्देश्यवपुः, Anirdeśyavapuḥ

ఓం అనిర్దేశ్యవపుషే నమః | ॐ अनिर्देश्यवपुषे नमः | OM Anirdeśyavapuṣe namaḥ

అనిర్దేశ్యం ఇదం తత్ ఇతి పరస్మై నిర్దేష్టుం అశక్యం స్వసంవేద్యత్వాత్ వపుః అస్య పరమాత్ముని శరీరము లేదా స్వరూపము సాధకునకు తనచే మాత్రమే తెలియ దగినది లేదా అనుభవగోచరము కాదగినది యగుటచేత ఇతరులకు ఆతని స్వరూపము ఇది, అది, అట్టిది అని నిర్దేశించబడుటకు శక్యముకాని స్వరూపము ఇతనికి కలదు.

:: పోతన భాగవతము - సప్తమ స్కంధము ::

వ. ఇట్లు సర్వాత్మకంబై యిట్టి దట్టి దని నిర్దేశింపరాని పరబ్రహ్మంబు దానయై య మ్మహావిష్ణునియందుఁ జిత్తంబుఁ జేర్చి తన్మయుండయి పరమానందంబునం బొంది యున్న ప్రహ్లాదునియందు రాక్షసేంద్రుడు దన కింకరుల చేతం జేయించుచున్న మారణకర్మంబులు పాపకర్ముని యందుఁ బ్రయుక్తంబులైన సత్కారంబులుం బోలె విఫలంబు లగుటం జూచి. (196)

ఇలా ప్రహ్లాదుడు ఎవరూ వర్ణింపలేని ఆ పరబ్రహ్మ స్వరూపం తానే అయ్యాడు. మనస్సు మహావిష్ణునియందు నిల్పి తనను తానే మరిచిపోయాడు. దివ్యమైన ఆనందంతో పరవశించి పోయాడు. పాపాత్ముని పట్ల జరిపే సన్మానాలు ఎలా అయితే విఫలం అవుతాయో అదే విధంగా ప్రహ్లాదుణ్ణి హిరణ్యకశిపుడు పెట్టే భయంకర బాధలన్నీ విఫలమై పోయాయి.

---

Anirdeśyaṃ idaṃ tat iti parasmai nirdeṣṭuṃ aśakyaṃ svasaṃvedyatvāt vapuḥ asya / अनिर्देश्यं इदं तत् इति परस्मै निर्देष्टुं अशक्यं स्वसंवेद्यत्वात् वपुः अस्य As He cannot be indicated to others by saying "This is His form." Because He is to be known by oneself. He has a body or nature which cannot be so indicated in a generic form. So He is Anirdeśyavapuḥ.

Śrīmad Bhāgavata - Canto 7, Chapter 6
Pratyagātmasvarūpeṇa dr̥śyarūpeṇa ca svayam,
Vyāpyavyāpakanirdeśyo hyanirdeśyo’vikalpitaḥ. (22)

:: श्रीमद्भागवते - सप्तमस्कन्धे, षष्टोऽध्यायः ::
प्रत्यगात्मस्वरूपेण दृश्यरूपेण च स्वयम् ।
व्याप्यव्यापकनिर्देश्यो ह्यनिर्देश्योऽविकल्पितः ॥ २२ ॥

He is indicated as that which is pervaded and as the all-pervading Supersoul, but actually He cannot be indicated. He is changeless and undivided. He is simply perceived as the supreme sac-cid-ānanda. Being covered by the curtain of the external energy, to the atheist He appears nonexistent.

महाबुद्धिर्महावीर्यो महाशक्तिर्महाद्युतिः ।

अनिर्देश्यवपुश्श्रीमानमेयात्मा महा द्रिधृक् ॥ १९ ॥

మహాబుద్ధిర్మహావీర్యో మహాశక్తిర్మహాద్యుతిః ।

అనిర్దేశ్యవపుశ్శ్రీమానమేయాత్మా మహా ద్రిధృక్ ॥ ౧౯ ॥

Mahābuddhirmahāvīryo mahāśaktirmahādyutiḥ ।

Anirdeśyavapuśśrīmānameyātmā mahā dridhr̥k ॥ 19 ॥

176. మహాద్యుతిః, महाद्युतिः, Mahādyutiḥ

ఓం మహాద్యుతయే నమః | ॐ महाद्युतये नमः | OM Mahādyutaye namaḥ

మహాద్యుతిః, महाद्युतिः, Mahādyutiḥ

మహతీ ద్యుతిః బాహ్యా అభ్యంతరా చ అస్య బాహ్యము అనగా వెలుపలగా కనబడునదీ, అభ్యంతరా అనగా లోపలగా జ్ఞాన రూపమగునదీ అగు గొప్ప ద్యుతి లేదా కాంతి లేదా తేజము ఇతనికి కలదు.

:: పోతన భాగవతము - అష్టమ స్కంధము ::

మ.	ఒక వేయర్కులు గూడిగట్టి కరువై యుద్యత్ప్రభాభూతితో
	నొకరూపై చనుదెంచు మాడ్కి హరి దా నొప్పారె; నా వేలుపుల్‍
	వికలాలోకనులై, విషణ్ణమతులై; విభ్రాంతులై మ్రోలఁ గా
	నక శంకించిరి కొంత ప్రొద్దు; విభుఁ గానం బోలునే వారికిన్‍? (159)

మహావిష్ణువు వేయ్యిసూర్యుల తేజస్సు ఒకటిగా పోతపోసిన కాంతివైభవంతో ప్రకాశించినాడు. దేవతల చూపులు చెదిరిపోయినాయి. ధ్యానిస్తూ వారు స్వామిని చూడగానే కొంతసేపు భయపడినారు. ప్రభువును చూడటం వారికి సాధ్యం కాదు కదా!

---

Mahatī dyutiḥ bāhyā abhyaṃtarā ca asya / महती द्युतिः बाह्या अभ्यंतरा च अस्य One who is intensely brilliant both within and without. Here brilliance also indicates blissful knowledge.

Śrīmad Bhāgavata - Canto 8, Chapter 6
Evaṃ stutaḥ suragaṇairbhagavānharirīśvaraḥ,
Teṣāmāvirabūdrājansahastrārkodayadyutiḥ. (1)

:: श्रीमद्भागवते अष्टम स्कन्धे प्रथमोऽध्यायः ::
एवं स्तुतः सुरगणैर्भगवान्हरिरीश्वरः ।
तेषामाविरबूद्राजन्सहस्त्रार्कोदयद्युतिः ॥ १ ॥

Lord Hari, being thus worshiped with prayers by the gods and Lord Brahmā, appeared before them. His bodily effulgence resembled the simultaneous rising of thousands of suns.

महाबुद्धिर्महावीर्यो महाशक्तिर्महाद्युतिः ।

अनिर्देश्यवपुश्श्रीमानमेयात्मा महा द्रिधृक् ॥ १९ ॥

మహాబుద్ధిర్మహావీర్యో మహాశక్తిర్మహాద్యుతిః ।

అనిర్దేశ్యవపుశ్శ్రీమానమేయాత్మా మహా ద్రిధృక్ ॥ ౧౯ ॥

Mahābuddhirmahāvīryo mahāśaktirmahādyutiḥ ।

Anirdeśyavapuśśrīmānameyātmā mahā dridhr̥k ॥ 19 ॥

175. మహాశక్తిః, महाशक्तिः, Mahāśaktiḥ

ఓం మహాశక్తయే నమః | ॐ महाशक्तये नमः | OM Mahāśaktaye namaḥ

మహతీ శక్తిః సామర్థ్యం అస్య గొప్పదియగు శక్తి సామర్థ్యము ఇతనికి కలదు.

:: పోతన భాగవతము - అష్టమ స్కంధము, గజేంద్ర మోక్షము ::

సీ.	భవము దోషంబు రూపంబుఁ గర్మంబు నాహ్వయమును గుణము లెవ్వనికి లేక
	జగములఁ గలిగించు సమయించు కొఱకునై నిజమాయ నెవ్వఁ డిన్నియును దాల్చు
	నా పరేశునకు ననంతశక్తికి బ్రహ్మ కిద్దరూపికి రూపహీనునకును
	జిత్రచారునికి సాక్షికి నాత్మరుచికినిఁ బరమాత్మునకుఁ బరబ్రహ్మమునకు
ఆ.	మాటలను నెఱుకల మనములఁ జేరంగఁ, గాని శుచికి సత్త్వగమ్యుఁ డగుచు
	నిపుణుఁడైన వాని నిష్కర్మతకు మెచ్చు, వాని కే నొనర్తు వందనములు. (78)

ఎవ్వనికి పుట్టుకా, పాపమూ, ఆకారమూ, కర్మా, నామాలూ, గుణాలూ లేవో - లోకాలను పుట్టించి నశింపజేయడం కోసం తన మాయాప్రభావంతో ఇవన్నీ ధరిస్తాడో, రూపం లేనివాడైనా ఆశ్చర్యకరంగా అంతులేని శక్తితో నిండైన రూపాన్ని పొందుతాడో, అన్నింటిణీ చూస్తూ ఉంటాడో, ఆత్మ కాంతిలో వెలుగుతూ ఉంటాడో, అతడే ఆత్మకు మూలం; అతడే మోక్షానికి అధికారి. అతడు మాటలకూ, ఊహలకూ అందరానివాడు. పరిశుద్ధుడు. సత్త్వగుణంతో దరిజేర దగినవాడు. నేర్పరులు చేసే ఫలాపేక్షలేని కర్మలకు సంతోషిస్తాడు. అటువంటి దేవునికి నేను నమస్కరిస్తాను.

---

Mahatī śaktiḥ sāmarthyaṃ asya / महती शक्तिः सामर्थ्यं अस्य He has immense śakti or power and capacity; so He is Mahāśaktiḥ.

Śrīmad Bhāgavata - Canto 8, Chapter 3
Na vidyate yasya ca janma karma vā na nāmarūpe guṇadoṣa eva vā,
Tathāpi lokāpyayasambhavāya yaḥ svamāyayā tānyanukālamr̥cchati. (8)
Tasmai namaḥ pareśāya brahmaṇo’nantaśaktaye,
Arūpāyorurūpāya nama aścaryakarmaṇo. (9)

:: श्रीमद्भागवते अष्टमस्कन्धे, तृतीयोऽध्यायः ::
न विद्यते यस्य च जन्म कर्म वा न नामरूपे गुणदोष एव वा ।
तथापि लोकाप्ययसम्भवाय यः स्वमायया तान्यनुकालमृच्छति ॥ ८ ॥
तस्मै नमः परेशाय ब्रह्मणोऽनन्तशक्तये ।
अरूपायोरुरूपाय नम अश्चर्यकर्मणो ॥ ९ ॥

He who has no material birth, activities, name, form, qualities or faults; to fulfill the purpose for which this material world is created and destroyed, He comes in a form by His original internal potency and He who has unlimited powers in various forms - all free from material contamination, acting wonderfully - to Him I offer my respects to.

महाबुद्धिर्महावीर्यो महाशक्तिर्महाद्युतिः ।

अनिर्देश्यवपुश्श्रीमानमेयात्मा महा द्रिधृक् ॥ १९ ॥

మహాబుద్ధిర్మహావీర్యో మహాశక్తిర్మహాద్యుతిః ।

అనిర్దేశ్యవపుశ్శ్రీమానమేయాత్మా మహా ద్రిధృక్ ॥ ౧౯ ॥

Mahābuddhirmahāvīryo mahāśaktirmahādyutiḥ ।

Anirdeśyavapuśśrīmānameyātmā mahā dridhr̥k ॥ 19 ॥

174. మహావీర్యః, महावीर्यः, Mahāvīryaḥ

ఓం మహావీర్యాయ నమః | ॐ महावीर्याय नमः | OM Mahāvīryāya namaḥ

మహత్ (ఉత్పత్తికారణం అవిద్యాలక్షణం) వీర్యం యస్య సః జగదుద్పత్తికి హేతువగు 'అవిద్య' అనెడు వీర్యము ఎవనికి కలదో అట్టివాడు.

:: పోతన భాగవతము - తృతీయ స్కంధము ::

తే.	బుద్ధిఁ దోఁచిన న మ్మహాపురుషవరుఁడు, కార్య కారణ రూపమై ఘనత కేక్కి
	భూరి మాయాభిధాన విస్ఫురిత శక్తి, వినుత కెక్కినయట్టి యవిద్య యందు. (199)
క.	పురుషాకృతి నాత్మాంశ, స్ఫురణము గలశక్తి నిలిపి పురుషోత్తముఁ డీ
	శ్వరుఁ డభవుం డజుఁడు, నిజో, దర సంస్థిత విశ్వ మపుడు దగఁ బుట్టించెన్‍. (200)

భగవంతునికి సృష్టి చేయాలనే సంకల్పం కలగగానే కార్యకారణాల రూపమై ఘనత వహించినదై మహత్తరమైన మాయాశక్తిగా ప్రకాశించే అవిద్య రూపొందుతుంది.

ఈ విధంగా తన అంశనుండి ఆవిర్భవించిన మాయను తన శక్తిగా ప్రతిష్ఠించి, పుట్టుక లేనివాడూ, పురుషోత్తముడూ ఐన ఈశ్వరుడు తన కడుపులో ఉన్న విశ్వాన్ని ఉద్భవింపజేశాడు.

---

Mahat (utpattikāraṇaṃ avidyālakṣaṇaṃ) vīryaṃ yasya saḥ / महत् (उत्पत्तिकारणं अविद्यालक्षणं) वीर्यं यस्य सः His energy (vīrya) is the cause of origination of Mahat, an evolute of Prakr̥ti, which is of the nature of avidyā or ignorance.

Śrīmad Bhāgavata Canto 3, Chapter 5
Sā vā etasya saṃdraṣṭuḥ śaktiḥ sadasadātmikā,
Māyā nāma mahābhāga yayedaṃ nirmame vibhū. (25)
Kālavr̥ttyā tu māyāyāṃ guṇamayyāmadhokṣajaḥ
Puruṣeṇātmabūtena viryamādhatta vīryavān. (26)
Tato’bhavanmahattattvamavyaktātkālacoditāt,
Vijñānātmātmadehasthaṃ viśvaṃ vyañjaṃstamonudaḥ. (27)

:: श्रीमद्भागवते तृतीयस्कन्धे पञ्चमोऽध्यायः ::
सा वा एतस्य संद्रष्टुः शक्तिः सदसदात्मिका ।
माया नाम महाभाग ययेदं निर्ममे विभू ॥ २५ ॥
कालवृत्त्या तु मायायां गुणमय्यामधोक्षजः ।
पुरुषेणात्मबूतेन विर्यमाधत्त वीर्यवान् ॥ २६ ॥
ततोऽभवन्महत्तत्त्वमव्यक्तात्कालचोदितात् ।
विज्ञानात्मात्मदेहस्थं विश्वं व्यञ्जंस्तमोनुदः ॥ २७ ॥

The Lord is the seer and the external energy, which is seen, works as both cause and effect in the cosmic manifestation. O greatly fortunate Vidura, this external energy is known as māyā or illusion, and through her agency only is the entire material manifestation made possible.

The Supreme Living Being in His feature as the transcendental puruṣa incarnation, who is the Lord's plenary expansion, impregnates the material nature of three modes, and thus by the influence of eternal time the living entities appear.

Thereafter, influenced by the interactions of eternal time, the supreme sum total of matter called the mahat-tattva became manifested, and in this mahat-tattva the unalloyed goodness, the Supreme Lord, sowed the seeds of universal manifestation out of His own body.

महाबुद्धिर्महावीर्यो महाशक्तिर्महाद्युतिः ।

अनिर्देश्यवपुश्श्रीमानमेयात्मा महा द्रिधृक् ॥ १९ ॥

మహాబుద్ధిర్మహావీర్యో మహాశక్తిర్మహాద్యుతిః ।

అనిర్దేశ్యవపుశ్శ్రీమానమేయాత్మా మహా ద్రిధృక్ ॥ ౧౯ ॥

Mahābuddhirmahāvīryo mahāśaktirmahādyutiḥ ।

Anirdeśyavapuśśrīmānameyātmā mahā dridhr̥k ॥ 19 ॥