27 జులై, 2015

996. శార్ఙ్గధన్వా, शार्ङ्गधन्वा, Śārṅgadhanvā

ఓం శర్ఙ్గధన్వనే నమః | ॐ शर्ङ्गधन्वने नमः | OM Śarṅgadhanvane namaḥ


ఇన్ద్రియాద్యహఙ్కారాత్మకం శార్ఙ్గం నామ ధనురస్యాస్తీతి శార్ఙ్గధన్వా ।
'ధనుషశ్చ' ఇతి అనఙ్గ సమాసాన్తః ॥

ఇంద్రియాద్యహంకారరూపమగు శార్ఙ్గ నామ ధనుస్సు ఈతనికి కలదు.

'ధనుషస్చ' అను పాణినీ సూత్రముచే సమాసాంత ప్రత్యయమురాగా 'అనఙ్‍' ప్రత్యయమురాగా: శార్ఙ్గ + ధనుష్ + అన్ = శార్ఙ్గ + ధను + అన్ = శార్ఙ్గధన్వన్ అగును.

:: శ్రీ విష్ణుమహాపురాణే ప్రథమాంశే ద్వావింశోఽధ్యాయః ::
భూతాదిమిన్ద్రియాదిం చ ద్విధాహఙ్కారమీశ్వరః ।
బిభర్తి శాఙ్ఖరూపేణ శార్ఙ్గ్రూపేణ చ స్థితమ్ ॥ 70 ॥

భూతములయందు అహంకారమును పంచభూతాత్మకమైన శంఖముగను, ఇంద్రియాహంకారమైన శార్ఙ్గముగను ఈశ్వరుడు రెండు విభాగములుగ ఆధారమును కల్పించును.



इन्द्रियाद्यहङ्कारात्मकं शार्ङ्गं नाम धनुरस्यास्तीति शार्ङ्गधन्वा ।
'धनुषश्च' इति अनङ्ग समासान्तः ॥

Indriyādyahaṅkārātmakaṃ śārṅgaṃ nāma dhanurasyāstīti śārṅgadhanvā,
'Dhanuṣaśca' iti anaṅga samāsāntaḥ.

He has the bow called Śārṅga of the form of the sense organs and the ahaṅkāra or ego.

The construct is as per the pāṇinī precept of grammar whereing for compound words with anaṅ suffix: śārṅga + dhanuṣ + an = śārṅga + dhanu + an = śārṅgadhanvan.

:: श्री विष्णुमहापुराणे प्रथमांशे द्वाविंशोऽध्यायः ::
भूतादिमिन्द्रियादिं च द्विधाहङ्कारमीश्वरः ।
बिभर्ति शाङ्खरूपेण शार्ङ्ग्रूपेण च स्थितम् ॥ ७० ॥

Śrī Viṣṇu Mahā Purāṇa - Part I, Section 22
Bhūtādimindriyādiṃ ca dvidhāhaṅkāramīśvaraḥ,
Bibharti śāṅkharūpeṇa śārṅgrūpeṇa ca sthitam. 70.

Īśvara the Lord supports ahaṅkāra or egotism in its twofold division, into elements and organs of sense, in the emblems of his conch-shell and his bow.

शङ्खभृन्नन्दकी चक्री शार्ङ्गधन्वा गदाधरः ।
रथांगपाणिरक्षोभ्यस्सर्वप्रहरणायुधः ॥ १०७ ॥

శఙ్ఖభృన్నన్దకీ చక్రీ శార్ఙ్గధన్వా గదాధరః ।
రథాంగపాణిరక్షోభ్యస్సర్వప్రహరణాయుధః ॥ 107 ॥

Śaṅkhabhr̥nnandakī cakrī śārṅgadhanvā gadādharaḥ,
Rathāṃgapāṇirakṣobhyassarvapraharaṇāyudhaḥ ॥ 107 ॥

కామెంట్‌లు లేవు:

కామెంట్‌ను పోస్ట్ చేయండి