10 మే, 2015

918. దక్షిణః, दक्षिणः, Dakṣiṇaḥ

ఓం దక్షిణాయ నమః | ॐ दक्षिणाय नमः | OM Dakṣiṇāya namaḥ


దక్షిణశబ్దస్యాపి దక్ష ఏవార్థః ।
పునరుక్తిదోషో నాస్తి శబ్దభేదాత్ ॥
అథవా దక్షతే గచ్ఛతి హినస్తీతి వా దక్షిణః ।
'దక్ష గతిహింసనయోః' ఇతి ధాతుపాఠాత్ ॥

'దక్షిణః' శబ్దమునకు దక్ష శబ్దమునకు కల అర్థములే కలవు. శబ్ద రూపములు వేరు కావున చెప్పినదే మరల చెప్పుట అను పునరుక్తి దోషము లేదు. లేదా 'దక్ష' - గతి హింసనయోః అను ధాతువు ధాతు పాఠము నందుంటచే ఈ 'దక్షిణ' శబ్దమునకు 'గచ్ఛతి' అనగా అన్ని వైపులకును వ్యాపించుచు పోవును; హినస్తి దుష్టులను హింసించును అను అర్థములును చెప్పవచ్చును.



दक्षिणशब्दस्यापि दक्ष एवार्थः ।
पुनरुक्तिदोषो नास्ति शब्दभेदात् ॥
अथवा दक्षते गच्छति हिनस्तीति वा दक्षिणः ।
'दक्ष गतिहिंसनयोः' इति धातुपाठात् ॥

Dakṣiṇaśabdasyāpi dakṣa evārthaḥ,
Punaruktidoṣo nāsti śabdabhedāt.
Athavā dakṣate gacchati hinastīti vā dakṣiṇaḥ,
'Dakṣa gatihiṃsanayoḥ' iti dhātupāṭhāt.

Dakṣiṇaḥ has the same meaning as Dakṣaḥ. Yet it is not a tautology, as the word is different. Or dakṣate means goes or kills i.e., killer of the wicked.

अक्रूरः पेशलो दक्षो दक्षिणः क्षमिणां वरः ।
विद्वत्तमो वीतभयः पुण्यश्रवणकीर्तनः ॥ ९८ ॥

అక్రూరః పేశలో దక్షో దక్షిణః క్షమిణాం వరః ।
విద్వత్తమో వీతభయః పుణ్యశ్రవణకీర్తనః ॥ 98 ॥

Akrūraḥ peśalo dakṣo dakṣiṇaḥ kṣamiṇāṃ varaḥ,
Vidvattamo vītabhayaḥ puṇyaśravaṇakīrtanaḥ ॥ 98 ॥

కామెంట్‌లు లేవు:

కామెంట్‌ను పోస్ట్ చేయండి