ఓం వైకుంఠాయ నమః | ॐ वैकुण्ठाय नमः | OM Vaikuṇṭhāya namaḥ
 |
| వైకుంఠః, वैकुण्ठः, Vaikuṇṭhaḥ |
గతేః ప్రతిహతిః కుంఠా వివిధాం తాం కరోతి యః ।
భూతాని జగదారంభే విశ్లిష్టాని పరస్పరం ॥
సంశ్లేషయన్ గతిం తేషాం ప్రతిబధ్నాతి యత్ హరిః ।
తతస్స వైకుంఠ ఇతి ప్రోచ్యతే విబుదోత్తమైః ॥
కుంఠః అనగా నడక. వివిధా కుంఠా - వికుంఠా వివిధమగు గతిప్రతిహతి అనగా నడకలో కలుగు ఆటంకము వికుంఠా అనబడును. వివిధమగు గతిప్రతిహతిని కలిగించు విష్ణువు వైకుంఠః అనబడును. ఏలయన ఆతడు సృష్టికి ముందు విడి విడిగా నుండిన భూతములను జగత్తు సృష్టి ఆరంభమున పరస్పరము కలిపినవాడగుచు వాని స్వతంత్రగమనమును ప్రతిబంధించుచున్నాడు.
విగతా కుంఠా యస్య సః వికుంఠః, వికుంఠః ఏవ వైకుంఠః అనియు వ్యుత్పత్తి. అనగా నడకలోని ఆటంకము ఎవనినుండి తొలగినదో ఆతడు వికుంఠుడు అనదగును. అదే యర్థమున 'అణ్' ప్రత్యయము వచ్చుటచే 'వికుంఠ' శబ్దమే వైకుంఠః అగుచున్నది.
:: శ్రీమహాభారతే శాన్తిపర్వణి మోక్షధర్మపర్వణి ద్విచత్వారింశదధికత్రిశతతమోఽధ్యాయః ::
మయా సంశ్లేషితా భూమిరద్భిర్వ్యోమ చ వాయునా ।
వాయుశ్చ తేజసా సార్ధం వైకుణ్ఠత్వం తతో మమ ॥ 80 ॥
నాచే భూమిజలములతోను, ఆకాశము వాయువుతోను, వాయువు అగ్నితోను కలిపివేయబడెను. దానివలననే నాకు వైకుంఠః అను నామముతో వ్యవహారము ఏర్పడెను.
Gateḥ pratihatiḥ kuṃṭhā vividhāṃ tāṃ karoti yaḥ,
Bhūtāni jagadāraṃbhe viśliṣṭāni parasparaṃ.
Saṃśleṣayan gatiṃ teṣāṃ pratibadhnāti yat hariḥ,
Tatassa vaikuṃṭha iti procyate vibudottamaiḥ.
गतेः प्रतिहतिः कुंठा विविधां तां करोति यः ।
भूतानि जगदारंभे विश्लिष्टानि परस्परं ॥
संश्लेषयन् गतिं तेषां प्रतिबध्नाति यत् हरिः ।
ततस्स वैकुंठ इति प्रोच्यते विबुदोत्तमैः ॥
Kuṇṭhaḥ / कुण्ठः means path. Vividhā kuṇṭhā - Vikuṇṭhā / विविधा कुण्ठा - विकुण्ठा The obstruction of path or natural inclinations is Vikuṇṭha. He who causes Vikuṇṭha is Vaikuṇṭhaḥ. During the creation of universe, obstructing their independent movement, He united the elements that had a tendency to get scattered at random. So, He is called Vaikuṇṭhaḥ.
Vigatā kuṇṭhā yasya saḥ vikuṇṭhaḥ, vikuṇṭhaḥ eva vaikuṇṭhaḥ / विगता कुंठा यस्य सः विकुंठः, विकुंठः एव वैकुंठः The word Vaikuṇṭhaḥ can also mean One who is without any limitation or opposing factor.
Mahābhārata Śānti Parva, Mokṣadharma Parva - Chapter 343
Mayā saṃśleṣitā bhūmiradbhirvyoma ca vāyunā,
Vāyuśca tejasā sārdhaṃ vaikuṇṭhatvaṃ tato mama. 80.
:: श्रीमहाभारते शान्तिपर्वणि मोक्षधर्मपर्वणि द्विचत्वारिंशदधिकत्रिशततमोऽध्यायः ::
मया संश्लेषिता भूमिरद्भिर्व्योम च वायुना ।
वायुश्च तेजसा सार्धं वैकुण्ठत्वं ततो मम ॥ ८० ॥
By Me was the earth united with waters, the ether with the air and air with fire. Hence being Vaikuṇṭha, the name Vaikuṇṭhaḥ pertained to Me.
| वैकुण्ठः पुरुषः प्राणः प्राणदः प्रणवः पृथुः । |
| हिरण्यगर्भश्शत्रुघ्नोव्याप्तो वायुरधोक्षजः ॥ ४४ ॥ |
| వైకుణ్ఠః పురుషః ప్రాణః ప్రాణదః ప్రణవః పృథుః । |
| హిరణ్యగర్భశ్శత్రుఘ్నోవ్యాప్తో వాయురధోక్షజః ॥ ౪౪ ॥ |
| Vaikuṇṭhaḥ puruṣaḥ prāṇaḥ prāṇadaḥ praṇavaḥ pr̥thuḥ । |
| Hiraṇyagarbhaśśatrughnovyāpto vāyuradhokṣajaḥ ॥ 44 ॥ |
కామెంట్‌లు లేవు:
కామెంట్‌ను పోస్ట్ చేయండి