ఓం ప్రజాపతయే నమః | ॐ प्रजापतये नमः | OM Prajāpataye namaḥ
(ఈశ్వరత్వేన సర్వాసాం) ప్రజానాం పతిః తానే ఈశ్వరుడు కావున సర్వ ప్రజల (ప్రాణుల) కును పతి (తండ్రియు, రక్షకుడును).
:: నారాయణోపనిషత్ ::
ఓం అథపురుషో హ వై నారాయణోఽకామయత । ప్రజాః సృజేయేతి । నారాయణాత్ ప్రాణో జాయతే । మన స్సర్వేంద్రియాణిచ । ఖం వాయుర్జ్యోతి రాపః పృథివీ విశ్వస్య ధారిణీ । నారాయాణాద్రహ్మా జాయతే । నారాయణాద్రుద్రో జాయతే । నారాయణాదింద్రో జాయతే । నారాయణాత్ప్రజాపతిః ప్రజాయతే । నారాయణాత్ ద్వాదశాదిత్యా రుద్రా వసవ స్సర్వాణి ఛందాంసి । నారాయణదేవ సముత్పద్యంతే । నారాయణాత్ ప్రవర్తంతే । నారాయణే ప్రలీయంతే । ఏతదృగ్వేదశిరోఽధీతే ॥ 1 ॥
ఈ సృష్టి ప్రారంభములో పరమపురుషుడగు నారాయణుడు ప్రాణులను సృజింపదలచెను. అపుడు సమష్టి సూక్ష్మ శరీర రూపియగు హిరణ్యగర్భుడు పుట్టెను. పిదప ఆకాశము, వాయువు, అగ్ని, జలము మరియూ ఈ పృథివీ పుట్టినవి. ఇట్లు నారాయణుని నుండియే బ్రహ్మదేవుడు, రుద్రుడు, ఇంద్రుడు, మరియూ ప్రజాపతులుద్భవించిరి. నారాయణుని నుండియే ద్వాదశాదిత్యులును, ఏకాదశరుద్రులును, అష్టవసువులును, సకలవేదములును ఆవిర్భవించినవి. ఇట్లు సకల చరాచరములును నారాయణుని నుండియే ఉత్పన్నములగుచున్నవి. నారాయణుని యందే ఇవి యన్నియు నున్నవి. చివరకు నారాయణునియందే సర్వస్వమును లయమగుచున్నవి. ఈ తత్త్వము ఋగ్వేద శిరస్సులో బోధింపబడినది.
(Īśvaratvena sarvāsāṃ) Prajānāṃ patiḥ (ईश्वरत्वेन सर्वासां) प्रजानां पतिः The Master of all living beings, because He is Īśvara.
Nārāyaṇopaniṣat :: नारायणोपनिषत्
Oṃ athapuruṣo ha vai nārāyaṇo’kāmayata, Prajāḥ sr̥jeyeti, Nārāyaṇāt prāṇo jāyate, Mana ssarveṃdriyāṇica, Khaṃ vāyurjyoti rāpaḥ pr̥thivī viśvasya dhāriṇī, Nārāyāṇādrahmā jāyate, Nārāyaṇādrudro jāyate, Nārāyaṇādiṃdro jāyate, Nārāyaṇātprajāpatiḥ prajāyate, Nārāyaṇāt dvādaśādityā rudrā vasava ssarvāṇi chaṃdāṃsi, Nārāyaṇadeva samutpadyaṃte, Nārāyaṇāt pravartaṃte, Nārāyaṇe pralīyaṃte, Etadr̥gvedaśiro’dhīte. (1)
ॐ अथपुरुषो ह वै नारायणोऽकामयत । प्रजाः सृजेयेति । नारायणात् प्राणो जायते । मन स्सर्वेंद्रियाणिच । खं वायुर्ज्योति रापः पृथिवी विश्वस्य धारिणी । नारायाणाद्रह्मा जायते । नारायणाद्रुद्रो जायते । नारायणादिंद्रो जायते । नारायणात्प्रजापतिः प्रजायते । नारायणात् द्वादशादित्या रुद्रा वसव स्सर्वाणि छंदांसि । नारायणदेव समुत्पद्यंते । नारायणात् प्रवर्तंते । नारायणे प्रलीयंते । एतदृग्वेदशिरोऽधीते ॥ १ ॥
In the beginning the Supreme Person Nārāyaṇā desired to manifest this universe. From Nārāyaṇā all forms of life forms emanated along with consciousness encapsulated in the Hiraṇyagarbha. The five elements viz., Ether or Space, Air, Fire, Water and the Earth which sustains all forms of life forms came from Him. From Nārāyaṇā, Brahmā the creator is born. From Nārāyaṇā, Rudrā the annihilator is born. From Nārāyaṇā, Indra the king of gods is born and from Nārāyaṇā the patriarchs are also born. From Nārāyaṇā the eight Vasus are born, from Nārāyaṇā the eleven Rudrās are born, from Nārāyaṇā the twelve Ādityas are born. From Him the Vedās emanated. Total universe is born from Him. It stays sustained in Him and during the great dissolution, everything merges back into Him. This is exemplified in the initial parts of R̥gveda.
| ईशानः प्राणदः प्राणो ज्येष्ठश्श्रेष्ठः प्रजापतिः । |
| हिरण्यगर्भो भूगर्भो माधवो मधुसूदनः ॥ ८ ॥ |
|
| ఈశానః ప్రాణదః ప్రాణో జ్యేష్ఠశ్శ్రేష్ఠః ప్రజాపతిః । |
| హిరణ్యగర్భో భూగర్భో మాధవో మధుసూదనః ॥ ౮ ॥ |
|
| Īśānaḥ prāṇadaḥ prāṇo jyeṣṭhaśśreṣṭhaḥ prajāpatiḥ । |
| Hiraṇyagarbho bhūgarbho mādhavo madhusūdanaḥ ॥ 8 ॥ |
