ఓం నక్షత్రనేమయే నమః | ॐ नक्षत्रनेमये नमः | OM Nakṣatranemaye namaḥ
నక్షత్రతారకైస్సార్ధం చంద్రసూర్యాదయో గ్రహః ।
వాయుపాశమయైర్బంధైర్నిబద్ధా ధ్రువ సంజ్ఞ తే ॥
భ్రామయాన్ జ్యోతిషాం చక్రం పుచ్ఛదేశే వ్యవస్థితః ।
ధ్రువస్య శింశుమారస్య తస్య తారామయస్య చ ॥
శింశుమారస్య హృదయే జ్యోతిశ్చక్రస్య నేమివత్ ।
ప్రవర్తకః స్థితో విష్ణురితి నక్షత నేమితా ॥
నక్షత్రనేమి రిత్యుక్తః స్వాధ్యాయభ్రాహ్మణేపి చ ।
శ్రుతో విష్ణుర్హృదయమిత్యచ్యుతో మధుసూధనః ॥
'చంద్ర సూర్యాది గ్రహములు నక్షత్రములతోనూ, తారకలతోనూ వాయు పాశమయములగు బంధములతో (తమ స్థానములలో నిలిపి ఉంచెడి ఆకర్షణ శక్తులతో) ద్రువుడు అను పేరుగల కట్టుకొయ్యయందు బంధింపబడియున్నవి' అని చెప్పబడిన విధమున వెలుగుచుండు జ్యోతిస్సుల అమరికయగు చక్రమును త్రిప్పుచూ, తారామయమగు 'శిశుమార' నామక చక్రవ్యూహపు పుచ్చతోక దేశమున నిలుకడ పొందినవాడు ద్రువుడు. అట్టి శిశుమార చక్రపు హృదయదేశమునందు ఈ జ్యోతిశ్చక్రమునకు నేమి వలెనుండి వానిని తమ తమ అవధులలో తమ తమ కక్ష్యలలో తమ తమ వేగములతో తిరుగునట్లు చేయువాడు విష్ణువు.
కృష్ణ యజురారణ్యకమున స్వాధ్యాయ బ్రాహ్మణము అను రెండవ ప్రశ్నమున శిశుమార వర్ణనమున 'విష్ణుర్హృదయమ్‍' అనగా విష్ణువు ఈ శిశుమారమునకు హృదయము అని చెప్పబడినది.
మహాంతరిక్షమునందు దీర్ఘ గోళపు ఆకృతితో సమానమగు ఆకృతిగల వ్యూహమునందు తిరుగుచుండు నక్షత్రముల చక్రము వంటి అమరికకు నేమి వలెనుండువాడు మధుసూధనుడు.
శిశుమారము అనునది జలచర విశేషము. జ్యోతిశ్చక్రము ఆ శిశుమారమువలె కనబడుచుండును కావున, శిశుమార చక్రము అని వేదమునందు వ్యవహరించబడినది.
 |
| శిశుమారము / Gangetic Dolphin |
Nakṣatratārakaissārdhaṃ caṃdrasūryādayo grahaḥ,
Vāyupāśamayairbaṃdhairnibaddhā dhruva saṃjña te.
Bhrāmayān jyotiṣāṃ cakraṃ pucchadeśe vyavasthitaḥ,
Dhruvasya śiṃśumārasya tasya tārāmayasya ca.
Śiṃśumārasya hr̥daye jyotiścakrasya nemivat,
Pravartakaḥ sthito viṣṇuriti nakṣata nemitā.
Nakṣatranemi rityuktaḥ svādhyāyabhrāhmaṇepi ca,
Śruto viṣṇurhr̥dayamityacyuto madhusūdhanaḥ.
नक्षत्रतारकैस्सार्धं चंद्रसूर्यादयो ग्रहः ।
वायुपाशमयैर्बंधैर्निबद्धा ध्रुव संज्ञ ते ॥
भ्रामयान् ज्योतिषां चक्रं पुच्छदेशे व्यवस्थितः ।
ध्रुवस्य शिंशुमारस्य तस्य तारामयस्य च ॥
शिंशुमारस्य हृदये ज्योतिश्चक्रस्य नेमिवत् ।
प्रवर्तकः स्थितो विष्णुरिति नक्षत नेमिता ॥
नक्षत्रनेमि रित्युक्तः स्वाध्यायभ्राह्मणेपि च ।
श्रुतो विष्णुर्हृदयमित्यच्युतो मधुसूधनः ॥
It is said 'the planets, the sun, the moon etc., the fixed stars fixed (nakṣatras) and moving (tāras) are bound to Druva by the bonds of Vāyu.' Druva governs the motions of the celestial bodies and resides at the tail of Śiśumāra. At the heart of Śiśumāra is Viṣṇu like a nave regulating them all. The Svādhyāya Brāhmaṇa describes the Śiśumāra and says 'Viṣṇurhr̥dayam' - 'Viṣṇu is the nemi or nave of the nakṣatras'.
Śiśumāra is Gangetic Dolphin.
| अनिर्विण्णस्स्थविष्ठो भूर्धर्मयूपो महामखः । |
| नक्षत्रनेमिर्नक्षत्री क्षमः क्षामस्समीहनः ॥ ४७ ॥ |
| అనిర్విణ్ణస్స్థవిష్ఠో భూర్ధర్మయూపో మహామఖః । |
| నక్షత్రనేమిర్నక్షత్రీ క్షమః క్షామస్సమీహనః ॥ ౪౭ ॥ |
| Anirviṇṇassthaviṣṭho bhūrdharmayūpo mahāmakhaḥ । |
| Nakṣatranemirnakṣatrī kṣamaḥ kṣāmassamīhanaḥ ॥ 47 ॥ |
కామెంట్‌లు లేవు:
కామెంట్‌ను పోస్ట్ చేయండి